Terugblik Out of Office #8: ‘Nieuwkomersonderwijs’

De Iraanse Mehrnaz vertelt hoe zij nieuwkomersonderwijs in Nederland heeft ervaren.

Elke dag vluchten er mensen naar Nederland, waaronder veel kinderen. Eenmaal aangekomen in Nederland hebben zij recht op onderwijs. Maar wat is er nodig voor goed nieuwkomersonderwijs? Wat kunnen we leren van de ervaringen van leraren die dagelijks voor een nieuwkomersklas of internationale schakelklas staan? En hoe kunnen we de kennisdeling tussen leraren in het nieuwkomersonderwijs verder stimuleren?++Het kan slimmerBekijk ook het KL-project ‘Slimmer Nieuwkomersonderwijs’. Over deze vragen buigen we ons tijdens Out of Office #8.

Meer dan alleen Nederlands leren

Ervaringsdeskundigen Marieke Postma en Mariska Groeneveld nemen ons mee in de dagelijkse praktijk van het nieuwkomersonderwijs. Marieke is directeur van de Internationale Taalklas in Haarlem en landelijk coördinator primair onderwijs van LOWAN, de organisatie die in Nederland nieuwkomersonderwijs in het basis- en voortgezet onderwijs coördineert en hierover adviseert. Ze vertelt ons over de vragen die ze dagelijks binnenkrijgt, zoals ‘hoe start ik een nieuwe school?’, ‘welke lesmethoden moet ik gebruiken?’, ‘hoe gaan we om met het feit dat nieuwkomersleerlingen vaak meerdere keren moeten verhuizen en dus steeds andere scholen bezoeken?’. Tijdens haar presentatie gaat Mariekes telefoon af; het werk staat nooit stil. Het is werk dat voor een groot deel wordt beïnvloed door veranderende asielprocedures die de woonsituatie en het onderwijs van vluchtelingen bepalen:

“Nieuwkomersonderwijs is afhankelijk van hoe de politiek is ingericht.”

Na Mariekes introductie neemt leerkracht Mariska ons mee de praktijk van het klaslokaal in. Mariska geeft les aan de middenbouw van de Internationale Taalklas in Haarlem. Ze vertelt hoe ze woordenschat oefent met memoryspellen, rollenspellen en themahoeken in het klaslokaal. Ze demonstreert hoe ze prentenboeken gebruikt om met haar leerlingen de Nederlandse taal te oefenen: bijvoorbeeld door met knuffelbeesten het verhaal van een speciaal daarvoor herschreven prentenboek uit te beelden.

De Iraanse Mehrnaz vertelt hoe zij nieuwkomersonderwijs“We kwamen hier met schade in ons hart. Het is daarom moeilijk voor onze hersenen om ons te concentreren en meteen te kunnen leren.” in Nederland heeft ervaren. Sinds haar vlucht uit Iran heeft zij de afgelopen twee jaar op verschillende plekken in Nederland gewoond voordat zij zich uiteindelijk kon vestigen in Amsterdam. Als nieuwkomer heeft ze nu tien maanden les gehad. Haar advies: heb geduld met nieuwkomers, nog meer dan met Nederlandse kinderen. Juist deze leerlingen hebben tijd nodig om aan Nederland te wennen. Mehrnaz:

“We kwamen hier met schade in ons hart. Het is daarom moeilijk voor onze hersenen om ons te concentreren en meteen te kunnen leren.”

Volgens Mehrnaz is het leren van de Nederlandse taal cruciaal:

“Ik heb een goed gevoel als ik met Nederlanders kan praten. Ik praat heel graag Nederlands, maar de taal is ook nieuw voor mij. Lidwoorden als ‘de’ en ‘het’ bestaan bijvoorbeeld niet in mijn taal. Ik vind het spannend hoe ik die moet gebruiken.”

Maar nieuwkomersonderwijs gaat niet alleen over het leren van de taal. Het gaat ook over het inschatten van de achtergrond en beginsituatie van een leerlingNieuwkomersonderwijs gaat niet alleen over het leren van de taal. Het gaat ook over het inschatten van de achtergrond en beginsituatie van een leerling. en vanuit daar – meer dan vanuit een specifieke methode voor een leerjaar – een leerlijn uitzetten. Marieke:

“Daarin kunnen reguliere scholen van nieuwkomersscholen leren: onderwijs op maat. Wat heeft een kind nodig? Daar moeten we het onderwijs op inrichten.”

Dat zien we ook terug wanneer we, na een korte pauze, aan het tweede deel van de avond beginnen: het gesprek naar aanleiding van filmfragmenten van de documentaire De Kinderen van Juf Kiet.

Kijkje in de klas van Juf Kiet

Regisseurs Peter en Petra Lataster leiden de film ‘De Kinderen van Juf Kiet’++Juf KietLees hier de lovende recensie van de Kinderen van Juf Kiet in de Volkskrant: “parel van een documentaire”., die nog te zien is in verschillende bioscopen in Nederland, kort in. Petra:

“Oorspronkelijk wilden we een ode aan de leraar maken. Daarom stuurden we aan alle schooldirecteuren van Nederland een brief.”

Van schooldirecteur Gerard uit het Brabantse Hapert ontving het filmmakersechtpaar een liefdesbrief over juf Kiet Engels en haar nieuwkomersklasje op basisschool Het Palet. Na een bezoek aan de school en de ontmoeting met juf Kiet waren de regisseurs meteen verkocht. Kiet vertelde hen dat je een goede leraar herkent aan de kinderen. En dus verlegden de Latasters de focus van de film van de leraar naar de leerlingen. De documentaire volgt de klas op ooghoogte van de leerlingen; van juf Kiet zijn vaak alleen de benen in beeld. Door vier leerlingen uit de klas te volgen, onderzoeken de Latasters wat er gebeurt als je als kind helemaal opnieuw moet beginnen. Als je de taal nog niet hebt om je uit te drukkenWat gebeurt er als je als kind helemaal opnieuw moet beginnen, als je de taal nog niet hebt om je uit te drukken?, als je in een groep zit met kinderen uit verschillende landen die iets hebben meegemaakt als vluchteling of als migrant.

De fragmenten geven ons een kijkje in een nieuwkomersklas. We zien leerlingen in hun moedertaal ruzie maken, vriendschappen aangaan en bij gebrek aan woorden met hun lichaam communiceren. En we zien juf Kiet inventieve manieren verzinnen om alle leerlingen op hun eigen niveau mee te krijgen in de les. Naar aanleiding van filmfragmenten die we zien over de Syrische Jorj, Haja en Lianne worden vragen gesteld over het belang van de moedertaal in de klas en hoe je in zo’n nieuwkomersgroep als leraar zorgt voor een prettige groepsdynamiek. Het publiek discussieert erop los en je merkt dat er veel leraren in de zaal zitten die het gedrag van de leerlingen herkennen en de gefilmde situaties begrijpen. Zo wordt er in het publiek geconcludeerd dat het fragment waarin Jorj niet mee wil doen met gymles niet gaat over de vraag ‘wat is het probleem van het jongetje?’. “Het gaat over een groter probleem: Hoe bereik je inclusiviteit? Hoe zorg je ervoor dat iedereen mee kan doen?”. De avond onderstreept het belang om deze leraren aan elkaar te verbinden en hen van elkaar te laten lerenDe avond onderstreept het belang om deze leraren aan elkaar te verbinden en hen van elkaar te laten leren. om het nieuwkomersonderwijs in Nederland te versterken.

De Out of Office werd muzikaal begeleid door een jazzband.

Meedenken over het Kennisland-project Slimmer Nieuwkomersonderwijs?

Hoe kunnen we ervoor zorgen dat er meer kennisuitwisseling komt tussen leraren uit het nieuwkomersonderwijs en relevante samenwerkingspartners in de regio, waardoor zij in staat zijn om nog beter onderwijs te geven aan hun leerlingen? Met Slimmer Nieuwkomersonderwijs, het project dat Kennisland is gestart en graag doorontwikkelt, houden we ons bezig met deze vraag. Na een succesvolle pilot met studiedagen is Kennisland nu met mogelijke opdrachtgevers in gesprek over de ontwikkeling van een regionale Nieuwkomersonderwijs Expeditieserie voor leraren. Met vijf bijeenkomsten per regio willen we deelnemende leraren samen met lokale pabo’s, lerarenopleidingen en regionale partners een uitdagend leerprogramma laten doorlopen. We willen hen opleiden tot ambassadeurs met een eigen specialisme en leernetwerk om het nieuwkomersonderwijs per regio slimmer en sterker te maken. Wil je hierover meedenken of op de hoogte blijven? Neem dan contact op met Belle Teunissen.

De volgende Out of Office is op 24 februari 2017 en gaat over auteursrecht en de makercultuur++Out of Office #9Tijdens Out of Office #9 staat de makercultuur binnen de culturele sector, bibliotheken en het onderwijs centraal. De makercultuur in deze sectoren wordt beperkt door gedateerde regels binnen het huidige auteursrecht. Hoe draagt de makercultuur bij aan ontwikkelingen in de culturele sector, hoe pas ik de waarden van de makercultuur toe binnen de beperkende regels en hoe draagt de makercultuur bij aan een kennissamenleving?. Meld je hier aan.

Wil je een seintje als er weer een Out of Office aankomt? Laat het ons weten.