Met vijftig Finse stadmakers op sociale innovatie-excursie: acht belangrijke lessen

Van 2 tot en met 5 mei lieten we vijftig Finse stadmakers kennismaken met toonaangevende sociale innovatie in Nederland en leerden we ze hoe je maatschappelijke vraagstukken systematisch kunt ‘reframen’. Deze excursie++ExcursieMeer informatie over deze excursie en de Ratkaisu-100 vind je hier.
was onderdeel van de Ratkaisu 100 (in het Nederlands: ‘Oplossing 100’), de challenge die Sitra++SitraSitra is een onafhankelijk publiek fonds dat werkt onder de supervisie van het Finse parlement. Hun werk draait om het bevorderen van het welzijn en succes in de Finse samenleving. Hun doel is daarbij om van Finland een leider te maken in duurzaam welzijn, in synergie met de mensen, het milieu en de economie. Lees meer organiseert ter ere van het honderdjarig bestaan van een onafhankelijk Finland. In Amsterdam en Rotterdam namen we de Finnen mee naar vernieuwende initiatieven en daagden we de deelnemers uit om met een nieuwe blik naar hun eigen projecten te kijken.

Reframing

De Finse delegatie werd hard aan het werk gezet tijdens de excursie. Zo kregen ze als opdracht mee om bij de bezoeken aan de verschillende initiatieven erachter te komen hoe zij het maatschappelijk probleem waaraan zij werken hebben ‘gereframed’. De excursie begon en werd afgesloten met een reframeworkshop van STBY++STBYSTBY is daarnaast een van de ontwikkelaars van de DIY-Toolkit voor sociale innovatie en houdt net als Kennisland kantoor in Spring House.
in samenwerking met Kennisland. Bij elk initiatief dat bezocht werd kregen de deelnemers de opdracht om een analyse te maken aan de hand van hun observaties. Zo was elk bezoek behalve inspirerend ook een oefening in reframen++ReframenReframen in deze context verwijst naar het herformuleren van vragen, andere invalshoeken en benaderingen ontdekken en bekijken, en vanuit een andere mindset te werk gaan. Op deze manier kun je nieuwe aanpakken of oplossingen vinden die eerder niet mogelijk of passend leken. STBY is een expert in het omdenken en reframen van vragen en uitdagingen..

Vrijwel elk initiatief dat we bezochten is op een bepaalde manier bezig met reframen.Vrijwel elk initiatief dat we bezochten is op een bepaalde manier bezig met reframen. Of het nou de manier is waarop ze naar hun doelgroep kijken, of zoals bij De Correspondent, hoe zij hun eigen werkveld proberen te  hervormen. De Correspondent is een nieuwsmedium, maar heeft het anders benaderen van nieuws tot kernpunt gemaakt. Nieuws kan in hun ogen meer zijn dan schokkend, recent en gemakkelijk consumeerbaar. In nieuwe informatie die verdieping biedt en het leren van nieuwe dingen over onderwerpen met maatschappelijke relevantie schuilt misschien wel meer (nieuws)waarde.

Naast het onder de knie krijgen van reframen, was het hoofddoel van de excursie om te leren over sociale innovatie, sociale impact en het overdragen van kennis tussen Nederlandse en Finse stadmakercollega’s. Dat dit ook echt gebeurde werd duidelijk tijdens onze laatste gezamenlijke sessie op vrijdag. Enthousiasme over de opgedane kennis mengde zich met een voelbare energie om dit alles toe te passen op hun eigen projecten.

De excursie werd geopend met keynotes van onder andere Edwin Oskam van Amsterdam Economic Board en Femke Haccoû van Chief Technology Office van de Gemeente Amsterdam (zie ook deze pagina met projecten). Zij gaven de Finnen een introductie in het sociale innovatieklimaat van Amsterdam en Nederland. In de dagen die daarop volgden bezocht de groep verschillende vernieuwende initiatieven.

Workshop

Elk onderdeel van de ruimte wordt gebruikt tijdens de workshops.

Hieronder volgen de acht belangrijkste lessen die zij mee naar huis namen:

Les 1: Een krachtig verhaal is sterker dan cijfers en statistieken

Waar Maaike Goslinga, international editor bij de Correspondent, het had over ‘walking the talk’, zo sprak Sarah Schützle van Verhalenhuis Belvédère over het bereiken van volledige inclusiviteit, dus ook van de minder bereikbare mensen. Voor de Correspondent betekent dit het uitdragen van hun visie en idealen in alles wat ze doen++De CorrespondentDe Correspondent heeft grote kanttekeningen gezet bij de té grote invloed die bedrijven als Google hebben in onze samenleving en is daarom gestopt met het gebruiken van Google Analytics. Ze hebben daardoor moeten investeren in een duurdere tool. Je kan alleen maar geloofwaardig zijn als je je eigen visie ook in actie omzet, zo geloven zij. en voor Belvédère het aanbellen en op de koffie gaan bij mensen om zo hun verhalen te horen en in contact te komen.

Les 2: De beste tools die je hebt zijn je handen, hoofd en hart

Op dag drie van de excursie bezochten de stadmakers onder andere NoLIMIT in Amsterdam-Zuidoost. NoLIMIT stimuleert talentontwikkeling van jongeren binnen de muziekindustrie, met als uiteindelijk doel de jongeren te koppelen aan banen in de culturele sector. Oprichter Angelo Bromet++Angelo BrometAl tien jaar werkzaam in dit veld en verbonden aan Amsterdammers, Maak je Stad! als lid van de adviescommissie. benadrukte tijdens ons bezoek dat je bij maatschappelijke innovatie vooral je hart moet gebruiken. Volgens hem bepaalt niet de kennis waarover je beschikt of een initiatief slaagt of niet, maar de passie die je hebt voor het project. Niet de kennis waarover je beschikt bepaalt of een initiatief slaagt of niet, maar de passie die je hebt voor het project. De organisatie werkt met mensen met verschillende culturele achtergronden en mensen met een beperking zijn er meer dan welkom. De Finse groep bewonderde het eigenaarschap dat Angelo voelt voor zijn werk en de mate van inclusiviteit die hij met NoLIMIT weet te bereiken.

Les 3: Neem tijd voor ontwikkeling en wees flexibel

Jonna Klijnsma van Takecarebnb spoorde de Finse groep aan om vooral ‘gewoon’ te beginnen. Of dit gemakkelijk is, staat hier los van. Het is vooral belangrijk om de stap te maken van het denken naar het doen.Het is vooral belangrijk om de stap te maken van het denken naar het doen. Thami Schweichler van Makers Unite bevestigde dit. Hij voegde eraan toe dat het belangrijk is om een initiatief de tijd te geven om zich te ontwikkelen. Hij stelde dat je niet van tevoren kunt bedenken hoe je project gaat lopen. Daarom lijkt het zinvoller om gewoon te beginnen en gaandeweg te leren. Mark Slegers, medeoprichter van Bluecity en Rotterzwam, geeft een dag later in Rotterdam hetzelfde advies. Mark heeft een achtergrond in de energie-industrie waar hij de innovatie zag verstoffen. Door steeds te moeten wachten op goedkeuring van bovenaf waren plannen al verouderd voordat ze uitgevoerd konden worden. Als gevolg daarvan is Mark Slegers gestopt met plannen zodat hij flexibeler is om op nieuwe ontwikkelingen in te spelen.

Rotterzwam

Rotterzwam in Bluecity 010 te Rotterdam.

Les 4: Begrijp en betrek je doelgroep

In een wereld waar vrijwel iedereen een expert in iets is worden kennis en objectiviteit steeds dynamischere begrippen.In een wereld waar vrijwel iedereen een expert in iets is worden kennis en objectiviteit steeds dynamischere begrippen. Maaike van de Correspondent formuleerde dit als volgt: “We’re all biased, so let’s be open about it”. De Correspondent++Light your fireDe missie van De Correspondent viel duidelijk in goede aarde. Zo vatte een deelnemer samen: “You can skim the newspaper and light your fire with it, and not be more enlightened than before.” Wil je meer weten over de stadmakers die ons bezochten? Lees hier verder. probeert hierop in te spelen door, in tegenstelling tot traditionele nieuwsmedia, interactie aan te gaan met haar lezers. Door hun doelgroep beter te leren kennen, beter te begrijpen en gebruik te maken van hun kennis willen zij nieuws vernieuwen. Voor hen gaat nieuws meer over van elkaar leren dan over consumeren en vermaakt worden. Door lezers mee te nemen in het maakproces van de Correspondent creëer je een veel waardevoller geheel. Een voorbeeld hiervan is de reeks die zij hebben gedaan omtrent pornografie en dementie++InteractieDe Correspondent doet regelmatig een oproep aan haar lezers om mee te praten, denken en schrijven. Zo komen ze tot nieuwe inzichten die ze vervolgens weer kunnen delen. Twee voorbeelden van zulke oproepen zijn die naar mensen die wilden vertellen over pornografie en dementie.. Deze manier van anders kijken naar, en het betrekken van je doelgroep in een vrij traditionele industrie was erg vernieuwend voor de deelnemers.

Les 5: Trek je niet te veel aan van bestaande regels en wetten

In Rotterdam brachten we een bezoek aan Leeszaal West. Mede-initiatiefnemer Maurice Specht vertelde over het ontstaan van de Leeszaal die fungeert als publieke ruimte en bibliotheek waar boeken niet worden geadministreerd++Regelarme bibliotheekHet registreren van boeken is niet nodig bij de leeszaal. Zo kunnen mensen gemakkelijk boeken meenemen en doneren en blijft het systeem handzaam en toegankelijk.. Hij gaf de Finse stadmakers mee dat zij zich niet moeten neerleggen bij bestaande regels en wetten. Die zijn er volgens hem immers om veranderd te worden. Om een maatschappelijk innovatief project – zoals de Leeszaal – van de grond te krijgen moet bestaande wetgeving vaak worden aangepast. Zoals bleek tijdens deze excursie, spelen regels en wetgeving een grote rol in zowel onze als de Finse samenleving. Veel deelnemers realiseerden zich echter dat zij vaak geneigd zijn om beren op de weg te zien. Maurice Specht, maar ook andere initiatiefnemers hebben hen erop gewezen dat wet- en regelgeving niet altijd limiterend hoeven te zijn en dat beter begrip van het systeem juist ook veel mogelijkheden kan bieden.Wet- en regelgeving hoeven niet altijd limiterend te zijn en beter begrip van het systeem kan veel mogelijkheden bieden. Ook dit op het oog rigide systeem kan namelijk ontwikkelen en veranderen wanneer het nodig is. Wanneer je als initiatiefnemer meer in mogelijkheden gaat denken, kun je ook nieuwe mogelijkheden creëren voor anderen.

Les 6: Betrek vrijwilligers op een waardige manier

Het belang van deze les is bij bezoeken aan verschillende initiatieven naar boven gekomen. Het viel de Finse deelnemers op dat vrijwilligers in Nederland op een professionele manier worden betrokken bij sociale initiatieven. Vrijwilligers vervullen belangrijke taken in de projecten die we bezochten. Leeszaal West wordt bijvoorbeeld gerealiseerd met ongeveer zeventig vrijwilligers. Het is daarbij volgens mede-oprichter Maurice Specht van belang dat je werkt vanuit de capaciteiten van de vrijwilligers en dat je bekijkt hoe iemand met diens unieke talenten kan bijdragen aan het initiatief.

Hotspot Hutspot is een ander initiatief waar vrijwilligers een kernelement vormen. Kinderen werken hier in de keuken en leren over eten en koken. Niet omdat ze moeten, maar omdat ze willen. Ze halen er voldoening uit, vinden het leuk en krijgen er ook nog een gezonde maaltijd voor terug. Zo creëert bedenker Bob Richters++Challenge Stad van de ToekomstBob Richters, Wouter Bauman van de DakAkker en Mark Slegers van Rotterzwam deden eerder mee aan de Challenge Stad van de Toekomst, georganiseerd in samenwerking met Kennisland. Lees meer een prachtige en veilige plek voor kinderen uit de buurt om samen te komen en te groeien.

De kracht van vrijwilligers komt bij Verhalenhuis Belvédère weer op een andere manier naar voren: door er vanuit te gaan dat er voor iedereen een plekje is en iedereen een bijdrage kan leveren. Zo creëren zij een belangrijk centraal buurthuis waar iedereen zich welkom en gewaardeerd voelt en waar de buurt zélf actief bijdraagt.

DakAkker

Deelnemers op bezoek bij de DakAkker in Rotterdam.

Les 7: Kijk naar en leer van je context

Het is belangrijk om altijd stil te staan bij je context als initiatiefnemer. Bij Refugee Company komt deze les duidelijk naar voren. Hier vertelde Jay Asad++Jay AsadJay Asad is medeoprichter van Refugee Company, waar hij met Fleur Bakker een mogelijkheid biedt aan vluchtelingen om zich te linken aan organisaties die hun hulp kunnen gebruiken. Door te werken leren en integreren mensen. Werken zorgt daarnaast voor zingeving. over zijn eigen achtergrond als vluchteling en hoe belangrijk het is om iets te doen. Bij het verlaten van zijn thuisland verloor hij niet alleen zijn huis, maar ook zijn aansluiting met de arbeidsmarkt en zijn netwerk. Dit ondervangt hij nu in Refugee Company, waar hij een verbindende factor is tussen nieuwkomers en de arbeidsmarkt. Het niets doen en wachten is een gevaarlijke val volgens Jay, en de uitzichtloosheid kan veel negatieve gevolgen hebben voor vluchtelingen. “Let’s just work and think later”“Let’s just work and think later” – Jay Asad is voor Jay een lijfspreuk geworden. Juist hij weet hoe je de transitie naar werken in de Nederlandse samenleving maakt en wat de rol van wet- en regelgeving daarin is. Deze context die voor hem eerst onbekend was heeft hem niet alleen gevormd, maar ook anders leren werken. Hoe hij met dit systeem samen – en niet tegen – kan werken, geeft hij nu door aan anderen. Zo biedt Jay een interessante brug tussen verschillende achtergronden die nieuwkomers hebben en het Nederlandse systeem waaraan ze zich zullen moeten conformeren.

Les 8: Zet partners strategisch in

Om verder te ontwikkelen en te groeien wordt het steeds belangrijker om gebruik te maken van elkaars kennis en expertise. Uniek aan het Nederlandse sociale-innovatiemilieu is de manier waarop overheden, burgers, kennisinstellingen en private bedrijven samenwerken.Uniek aan het Nederlandse sociale-innovatiemilieu is de manier waarop overheden, burgers, kennisinstellingen en private bedrijven samenwerken. De initiatieven die wij bezochten zijn in veel gevallen tot stand gekomen dankzij bijzondere samenwerkingsverbanden. De mogelijkheden om van elkaar te leren en door elkaar te groeien zijn enorm. Dit zagen wij ook tijdens deze excursie terug, waar we kennismaakten met Finse visionairs en hun veelbelovende plannen. Door kennisdeling en elkaar helpen kunnen we meer bereiken dan alleen, zowel op grote schaal als op lokaal niveau. Dat besef kwam ook terug in de excursie, waarbij verschillende projecten graag elkaars hulp inschakelden tijdens sessies en bezoeken om mee te denken over hun eigen uitdagingen. Hoewel deze projecten met elkaar in competitie zijn, vonden zij het delen van kennis en expertise van groter belang.

Groepsfoto

Een groep vol positieve energie op de laatste dag van de excursie.

Deze excursie was voor Kennisland een mooie mogelijkheid om de Nederlandse sociale innovatie voor het voetlicht te brengen en bij te dragen aan een waardevolle challenge als de Ratkaisu-100. Het is belangrijk om daarnaast relaties met partijen als Sitra te ontwikkelen en uit te diepen. Door van elkaar te leren, steeds bezig te zijn met het reframen van onze eigen uitdagingen en te kijken hoe anderen omgaan met soortgelijke vraagstukken, groeien wij als organisatie maar ook als samenleving.