Broedplaats po-vo

Er zit veel potentie in het sectoroverstijgend uitwisselen van kennis en het samen werken aan oplossingen om de kloof tussen primair en voortgezet onderwijs te verkleinen. Als die potentie wordt benut, profiteren leerlingen én leraren daarvan. Een veel gehoorde frustratie van leraren is dat ze tegen beperkingen van het systeem aanlopen, terwijl ze graag de ruimte en ondersteuning krijgen om zelf aan oplossingen voor dit soort vraagstukken te werken. Ze willen onderwijs kunnen ontwikkelen en geven op een manier die voor hen logisch en betekenisvol is. Zelf het heft in handen nemen met betrekking tot dit soort prangende thema’s draagt bij aan krachtig leraarschap en beroepstrots. Daarom heeft de gemeente Amsterdam aan Kennisland gevraagd om een aanpak te ontwikkelen die zich richt op het aanjagen en ondersteunen van dit gezamenlijke leer- en ontwikkelproces van leraren en schoolleiders in het po en vo. 

De kloof overbruggen: leren van elkaar

Door de kloof tussen po en vo is vaak niet de leerbehoefte van leerlingen, maar hun leeftijd en (CITO-)niveau leidend voor de onderwijsomgeving waarin zij terechtkomen.Door de kloof tussen po en vo is vaak niet de leerbehoefte van leerlingen, maar hun leeftijd en (CITO-)niveau leidend voor de onderwijsomgeving waarin zij terechtkomen. Het verschil tussen po en vo is groot. In het basisonderwijs zitten leerlingen bij elkaar op basis van leeftijd (jaarlaag) en hebben ze een vaste leraar. Differentiatie++DifferentiatieDifferentiatie betekent dat er binnen de klas gekeken wordt per leerling welke instructie en welk niveau passend is. Gerelateerde termen zijn ‘onderwijs op maat’ of ‘gepersonaliseerd leren’. binnen de klas is gebruikelijk. In het voortgezet onderwijs zitten leerlingen doorgaans bij elkaar met hetzelfde niveau, hebben ze voor elk vak een andere leraar en is er relatief weinig differentiatie binnen de klas. We verwachten van leerlingen dat zij zelfstandig de switch tussen po en vo kunnen maken. Voor sommigen is dit geen probleem, maar soms leidt het tot uitval, kansenongelijkheid of te weinig aandacht en begeleiding, terwijl ze zich in een kwetsbare periode van hun leven bevinden. Hier is veel onderzoek naar gedaan, waar we in deze publicatie meer over toelichten.

De overdracht en samenwerking tussen leraren uit het po en vo is minimaal, en in het algemeen wordt er ook onderling weinig van elkaar geleerd. Terwijl hier juist veel kansen liggen: waar het vo bijvoorbeeld meer worstelt met differentiatie en pedagogisch aspecten van het onderwijs, is dat voor het po een veel vanzelfsprekender onderdeel van de cultuur. In het vo staat het vakinhoudelijke voorop, waarbij leraren worden ingezet op hun expertise. Er wordt een veel breder curriculum aangeboden en er is meer ervaring met de wisselwerking tussen fundamenteel onderzoek en werkpraktijk.

De Broedplaats po-vo heeft een verkennend karakter. De nadruk ligt op het onderzoeken en verkennen van de mogelijkheden en beperkingen in de missie om de kloof tussen po en vo te verkleinen. De Broedplaats po-vo heeft een verkennend karakter. De nadruk ligt op het onderzoeken en verkennen van de mogelijkheden en beperkingen in de missie om de kloof tussen po en vo te verkleinen. 

Wisselwerking onderwijs en stad

Lesgeven in een enorm diverse stad als Amsterdam vraagt specifieke vaardigheden van leraren. Daarom heeft de gemeente Amsterdam in de afgelopen jaren diverse initiatieven ontplooid om de leraar vanuit de praktijk van het onderwijs te ondersteunen. Een van de laagdrempelige oplossingen is om ervoor te zorgen dat leraren het niet alleen hoeven uit te zoeken, maar elkaar verder helpen. Het onderwijs en leraarschap als collectieve opdracht zien, in plaats van een eenzame strijd, kan veel energie opleveren. Toch blijft het organiseren van die kennisdeling en samenwerking tussen leraren van verschillende scholen, schoolbesturen en sectoren een lastige uitdaging (dit blijkt onder andere uit de evaluatie van de Amsterdamse Leraren- en Scholenbeurs++EvaluatieIn deze evaluatie staat: “Kennisdeling, zeker met professionals buiten de eigen school, vraagt om organisatie. Dat gebeurt binnen sommige besturen (in de vorm van academies of kennisdelingsdagen) of binnen netwerken. Maar er valt nog wel winst te behalen.” Zie het rapport van het Kohnstamminstituut dat hier onderzoek naar deed. ). En juist door die samenwerking en kennisdeling kunnen bestaande problemen worden opgelost en nieuwe kansen worden verkend.Door samenwerking en kennisdeling kunnen bestaande problemen worden opgelost en nieuwe kansen worden verkend.Wij geloven dat het bij leraren en schoolleiders begint en dat zij het verschil kunnen maken.

Vaak is het een uitdaging in het onderwijs om vernieuwing en verandering zodanig te organiseren dat het vanuit de praktijk zelf komt, dat het vernieuwend vermogen op de werkvloer wordt aangesproken en dat er daardoor sprake is van intrinsieke motivatie en draagvlak. Dit is van essentieel belang in een tijd waarin de werkdruk voor leraren hoog oploopt. In een Broedplaats streven we naar motivatie, persoonlijke ontwikkeling, nieuwe vormen van samenwerken en ontwikkeling van het onderwijs zelf.

Kennisdeling is de eerste stap

Dit project heeft tussentijds een andere wending gekregen door de coronacrisis. We hebben in samenspraak met de gemeente besloten om de kennis die we door middel van deskresearch en interviews met initiatiefnemers van po-vo-samenwerkingen hebben opgehaald, inzichtelijk te maken in een publicatie. De interviews leveren mooie portretten op die we niet alleen los, maar ook gebundeld zullen publiceren. De publicatie geeft eerste handreikingen, die hopelijk leiden tot inspiratie voor meer po-vo-initiatieven en voor een vervolgtraject dat we na de coronacrisis willen oppakken.