Samen stad maken: pleidooi voor meer zeggenschap en sociale gelijkheid

De coronacrisis heeft grote gevolgen voor alle Nederlanders. Uit verschillende onderzoeken blijkt echter dat de ene groep veel harder wordt getroffen dan de andere.++OngelijkheidZie bijvoorbeeld de uitkomsten van dit recent verschenen onderzoek naar de gevolgen van Covid-19 in Den Haag.
De tijdelijke Werkgroep Sociale Impact++WerkgroepDe werkgroep bestaat uit: Femke Halsema (voorzitter, burgemeester van Amsterdam en lid van de G4), Paul Depla (burgemeester Breda, voorzitter G40), Leonard Geluk (directeur VNG), Kim Putters (directeur SCP), Hans Boutellier (Verwey – Jonker Instituut, bijzonder hoogleraar VU) en Micha de Winter (emeritus hoogleraar Universiteit van Utrecht). die op 17 mei haar bevindingen aan het kabinet overhandigde, stelt dat de coronacrisis extra grote gevolgen heeft voor bestaande kwetsbare groepen en dat er daarnaast nieuwe kwetsbare groepen ontstaan: 

“Er zijn veel schrijnende signalen in gemeenten van gezinnen onder druk, kinderen met groeiende (leer)achterstanden, jongeren met gebrek aan toekomstperspectief, extreme eenzaamheid onder ouderen en toenemende bestaansonzekerheid voor grote groepen burgers.” 

Deze mensen wonen vaak in dezelfde wijken, waardoor de stapeling van problemen zich op specifieke plekken in de stad concentreert++ProbleemconcentratieOnlangs pleitte een aantal burgemeesters daarom voor extra financiële steun voor deze wijken.
. In het rapport staan drie aanbevelingen voor de toekomst. 1) Ontferm je over nieuwe en bestaande kwetsbare groepen; 2) Versterk de samenwerking tussen overheden en lokale coalities; 3) Geef mensen, en in het bijzonder jongeren, regie over eigen leven en een grotere stem bij de besluitvorming over hun toekomst. Wij staan hier volledig achter.

Kennisland maakt zich al jaren sterk voor meer sociale gelijkheid, inclusiviteit en zeggenschap voor mensen over hun eigen leven en directe leefomgeving.Kennisland maakt zich al jaren sterk voor meer sociale gelijkheid, inclusiviteit en zeggenschap voor mensen over hun eigen leven en directe leefomgeving. Daarnaast zien wij het belang van domein- en sectoroverstijgende samenwerking om te komen tot creatieve oplossingen voor complexe maatschappelijke vraagstukken. De maatschappelijke gevolgen van het gevoerde coronabeleid maken deze thema’s nog tastbaarder en urgenter. Hieronder lichten we aan de hand van drie actuele projecten van Kennisland toe waarom wij dat vinden, hoe wij het aanpakken en waarom het juist nu door de coronacrisis extra belangrijk is geworden. 

Ontferm je over nieuwe en bestaande kwetsbare groepen

Door de coronacrisis verliezen steeds meer mensen hun (flexibele, onzekere of laagbetaalde) werk. Hierdoor ontstaat een grote, zeer diverse groep met financiële problemen, met alle persoonlijke en maatschappelijke gevolgen van dien. Deze problemen doen zich nog heviger voor bij mensen die in hun leven toch al hard getroffen worden door de bestaande uitsluitingsmechanismen in het onderwijs++Gelijke kansen in het onderwijsLees ook onze publicatie ‘Bootcamp Kansrijk MBO: 7 adviezen voor gelijke kansen op het mbo’., de arbeidsmarkt, de woningmarkt en de sociale zekerheid. 

Vroegtijdig ingrijpen door signalering en passende, laagdrempelige ondersteuning voorkomt een stapeling van sociale en financiële problematiek. Kennisland zet zich in voor maatwerk, betere samenwerking in de keten, versoepeling van de regels en het zoeken naar onconventionele oplossingen.Kennisland zet zich in voor maatwerk, betere samenwerking in de keten, versoepeling van de regels en het zoeken naar onconventionele oplossingen. Recent zijn wij voor het programma Schouders Eronder++Schouders eronderIn 2017 startte het programma Schouders Eronder met als doel het vakmanschap van schuldhulpverlening verder te professionaliseren. Kennisland sluit zich enthousiast bij dit programma aan met als missie: effectievere schuldhulpverlening in een lerende organisatie. gestart met het verbeteren van de praktijk van schuldhulpverlening in drie gemeenten. In zogenoemde ‘werkplaatsen’ werkt een diverse groep van uitvoerend professionals en beleidsmedewerkers als lerend team aan duurzame, innovatieve oplossingen voor schuldhulpverlening in hun gemeente. De methodiek om te komen tot maatwerk voor bewoners met schulden kan ook in andere gemeenten toegepast worden. 

Versterk de samenwerking tussen overheden en lokale coalities

Samenwerking is essentieel om uit deze crisis te komen. ‘Hoe geven we de anderhalvemetersamenleving vorm?’ is bij uitstek een vraagstuk dat het beste door multidisciplinaire teams van experts én burgers opgelost kan worden.++OMTOok het Outbreak Management Team heeft onlangs hiertoe opgeroepen.

Gelukkig zijn er onder druk van de crisis nieuwe (lokale) coalities ontstaan en bestaande coalities versterkt++Lokale coalitiesEen voorbeeld hiervan is het initiatief Boeren voor Buren, dat Nederlandse boeren verbindt met Amsterdammers met een kleine portemonnee. Dit initiatief komt voort uit de acute hulpvraag die ontstond door de coronacrisis. Sinds begin april ontvangen 250 gezinnen elke twee weken een pakket met groente en fruit.
. Het is belangrijk om deze coalities te verduurzamen en daarbij gebruik te maken van de collectieve kennis van de samenleving. Wij maken innovatieve, werkende praktijken, initiatieven en ideeën zichtbaar en zorgen ervoor dat partijen van elkaar leren.We maken innovatieve, werkende praktijken, initiatieven en ideeën zichtbaar en zorgen ervoor dat partijen van elkaar leren.

In het project ‘Creatieve intelligentie voor complexe maatschappelijke vraagstukken’ werkt Kennisland bijvoorbeeld aan betere en gelijkwaardige samenwerking tussen de creatieve sector, (lokale) overheden, het bedrijfsleven en kennisinstellingen om complexe maatschappelijke vraagstukken effectiever en sectoroverstijgend aan te pakken. Uit onderzoek van KL blijkt dat de creatieve sector vaak over het hoofd wordt gezien bij het nadenken over problemen in de samenleving en hun oplossingen. Terwijl de creatieve sector unieke kwaliteiten++Creatieve sectorEigen aan de aanpak van creatieve partijen is de ontwerpkracht dicht op de huid van de praktijk. Dit leidt tot een actiegerichte en mensgerichte aanpak die niet vanzelfsprekend is vanuit de logica van beleidsmakers en strategen. Durven doen, groot denken en in het klein handelen, concepten ontwerpen, uitproberen, methodisch werken, iets maken en gaandeweg testen en verbeteren kenmerkt de creatieve industrie. heeft die juist in tijden van crisis van pas komen. We onderzoeken hoe je creativiteit nog effectiever in kunt zetten voor complexe maatschappelijke vraagstukken en hoe publieke en creatieve organisaties samen vernieuwende en effectievere initiatieven kunnen realiseren.We onderzoeken hoe je creativiteit nog effectiever in kunt zetten voor complexe maatschappelijke vraagstukken en hoe publieke en creatieve organisaties samen vernieuwende en effectievere initiatieven kunnen realiseren. Het is tegelijkertijd een manier om de creatieve sector en kunstsector te versterken in een tijd waarin deze harde klappen krijgen. 

Geef mensen regie over hun eigen toekomst 

Na een fase waarin beleid vooral top-down en op advies van gezondheidsexperts georganiseerd was, is het nu belangrijk om meer zeggenschap en eigenaarschap aan burgers te geven. Dit vergroot niet alleen het vertrouwen in de overheid, maar leidt ook tot effectieve, creatieve en breed gedragen oplossingen. Burgers weten zelf het beste wat er nodig is in hun leven of leefomgeving, dus meer eigen regie is op zijn plaats. 

In het leerprogramma ‘Amsterdammers, Maak je stad!’ bouwen bewoners en ambtenaren aan kennis, inzichten en handelingsperspectieven die helpen om democratische vernieuwing en participatie verder te ontwerpen en te verduurzamen. De gemeente Amsterdam heeft geld beschikbaar gesteld voor buurtbudgetten in een aantal ontwikkelbuurten++OntwikkelbuurtenDoor de gemeente aangewezen buurten waar gewerkt wordt aan de verbetering van woningen, woonomgeving, leefbaarheid en sociaal economische positie van de buurtbewoners. Lees meer, en is van plan dit de komende jaren uit te breiden. Met de buurtbudgetten wil de gemeente de leefbaarheid van buurten vergroten door bewonersinitiatieven (financieel) te ondersteunen. Wij hebben ervoor gepleit de thema’s van de buurtbudgetten de komende jaren aan te laten sluiten bij uitdagingen die het gevolg zijn van of vergroot worden door de crisis. Denk bijvoorbeeld aan de aanpak van eenzaamheid, sociale zorg in de wijk of de bestrijding van armoede. Zo ontstaat de kans om buurtbewoners meer zeggenschap over en grip op hun eigen leven en leefomgeving te geven. 

Onze ambitie voor de toekomst

We zien dat veel onderwerpen, aanpakken en uitgangspunten die Kennisland al jaren agendeert en inzet nu hoger op de agenda staan.We zien dat veel onderwerpen, aanpakken en uitgangspunten die Kennisland al jaren agendeert en inzet nu hoger op de agenda staan.We pleiten voor inclusieve processen, voor meer waardering voor mensen in het onderwijs en de zorg++ZorgLees ook deze sterke column ‘Geen salarisverhoging voor de ‘zorghelden’, wel een haring’ in Vrij Nederland. en voor het eerlijker verdelen van de lasten. We smeden samenwerkingen, waarbij we gebruikmaken van alle talenten, ervaring en denkkracht die in een stad aanwezig is. En we werken aan een eerlijkere samenleving waarin iedereen mee kan doen.

Door de coronacrisis is de afgelopen maanden een enorme saamhorigheid ontstaan. Dit is een grote kans, maar de recessie die volgt op deze pandemie, zal deze saamhorigheid op de proef stellen. De vraag is nu hoe we de saamhorigheid kunnen vasthouden en inzetten ten goede van het vergroten van het welzijn van ons allemaal. Hoe zorgen we ervoor dat de creatieve samenwerkingen die nu ontstaan na de acute crisis niet weer verdampen? En hoe zorgen we voor een systeemverandering die ertoe leidt dat mensen structureel meer invloed hebben en grip krijgen op hun eigen toekomst en de toekomst van de stad? 

Kennisland werkt graag in co-creatie met durvers en vernieuwersKennisland werkt graag in co-creatie met durvers en vernieuwers. aan deze thema’s. Met als doel een eerlijke, sociale en duurzame samenleving waaraan iedereen op een gelijkwaardige manier kan meedoen. Door middel van actieonderzoek, ontwerp en experiment werken we aan duurzame oplossingen voor deze vraagstukken.

Wil jij met ons werken aan duurzame vernieuwing? Neem dan contact op via info@kl.nl