Ouderenzorg in Nederland en Turkije: een gemeenschappelijke uitdaging

In Nederland hebben we een zeer gespecialiseerd en gedifferentieerd zorgsysteem voor ouderen. Andere landen, zoals Turkije, kijken met bewondering naar dit systeem, waarin we in zes ‘treden’++Zes tredenLees hier meer over de zorg in zes treden. mensen ondersteunen en verzorgen: van eerstelijnszorg tot aan opname in een verzorgings- of verpleeghuis. Voor elke trede zijn er criteria en zorgverzekeringswetten. Een groot deel van onze overheidsbegroting (zo’n tachtig miljard) gaat naar de zorg, waarvan zo’n dertig miljard naar ouderenzorg. Daarnaast is er de informele (mantel)zorg, die op zijn beurt wordt ondersteund door respijtzorg++RespijtzorgHet tijdelijk overdragen van de mantelzorg. Zodat mantelzorgers naast het zorgen tijd hebben voor andere belangrijke dingen in het leven. Lees meer . Het kost wat, maar het is geregeld. De vraag is of de wijze waarop we het geregeld hebben voldoet voor alle betrokkenen en of ouderen nu en in de toekomst dit zorgapparaat waarderen. 

Onlangs verscheen er een alarmerend rapport van de WRR waarin een doemscenario wordt geschetst voor de toekomst van de zorg in het algemeen en de consequenties voor de samenleving, wanneer we niets doen. Met deze dialoog willen we onderzoeken welke onderliggende opvattingen, normen en waarden ons belemmeren om op een andere manier om te gaan met onze verouderende samenleving.

Turkije kent andere problemen en uitdagingenVoor Turkije is de ouderenzorg bijvoorbeeld ook een emancipatievraagstuk. als het gaat om ouderenzorg, maar heeft net zoals Nederland te maken met toenemende vergrijzing. Voor Turkije is de ouderenzorg bijvoorbeeld ook een emancipatievraagstuk. Het zijn daar immers de vrouwen op wiens schouders de zorg voor ouderen leunt. Dat komt het verbeteren van hun positie op de arbeidsmarkt niet ten goede. Waarschijnlijk kan Turkije van ons leren op het vlak van vrouwenemancipatie. Zoals wij veel van Turkije kunnen leren over respect voor ouderen. 

Turkije en Nederland kennen grote demografische, culturele, politieke en sociale verschillen.  Willen we van elkaar leren, dan vraagt dit een grondige verkenning van de verschillende contexten, normen en waarden. Tot nu toe doen we dit vooral via deskresearch, maar vanaf nu ook echt in gesprek: een lerende dialoog. Op 15 oktober starten we met een eerste inspiratiesessie++Inspiratiesessie 15 oktoberWe onderzoeken wat we van elkaar kunnen leren. Tomris Cesuroglu, expert op het gebied van Turkse én Nederlandse zorg, neemt je mee in de verschillen en overeenkomsten tussen beide landen. Meld je aan en praat mee! waarin we de basis leggen voor een dialoog met professionals en experts uit Turkije. We halen daarnaast in beide landen verhalen en perspectieven++Verhalen ophalenLees hier meer over dit project en de vragen die daarin aan bod komen. op over hoe de ouderenzorg wordt ervaren, waar de knelpunten liggen en of er andere aanpakken en benaderingen mogelijk zijn.

Het individu centraal versus de gemeenschap als spil

Nederland is individualistisch georiënteerd. Het belang van het individu is belangrijker dan het belang van de groep.Nederland is individualistisch georiënteerd. Het belang van het individu is belangrijker dan het belang van de groep. Elk individu heeft hier het recht om zijn leven zelf in te vullen. Dit zie je ook terug in de zorg voor ouderen, die bij voorkeur zo lang mogelijk zelfstandig thuis blijven wonen, met onafhankelijkheid en zelfregie als belangrijkste waarden. 

Turkije kent een collectivistische cultuur: de nadruk ligt op de groep. Over het algemeen is er een sterke loyaliteit naar familie, vrienden en buren en naar het land zelf. Het is gebruikelijk dat familie of andere mensen binnen de gemeenschap – meestal vrouwen – langdurig de zorg voor ouderen op zich nemen. In Turkije is er een veel sterkere verdeling tussen mannen en vrouwen dan in Nederland. Maar 32 procent van de vrouwen tussen de 15 en 64 doet betaald werk, tegenover 71 procent in Nederland. Een overdaad aan huishoudelijke taken en gebrek aan toegang tot onderwijs weerhouden vrouwen ervan om de arbeidsmarkt te betreden of dwingen hen te werken in tijdelijke banen of banen zonder sociale zekerheid. De laatste levensjaren leven Turkse vrouwen vaak alleen, omdat ze gemiddeld zes jaar langer leven dan mannen. Al deze factoren maken vrouwen op latere leeftijd financieel en sociaal kwetsbaar. 

Alhoewel Turkije nog een lange weg te gaan heeft, is het land wel aan het emanciperen. Steeds meer vrouwen krijgen onderwijs en maken carrière.In Turkije zijn vrouwen op latere leeftijd nog vaak financieel en sociaal kwetsbaar. Deze trend zorgt er in combinatie met de snelgroeiende ouderenpopulatie voor dat Turkije net als Nederland nieuwe vormen van ouderenzorg nodig heeft. De geïnstitutionaliseerde zorg voor ouderen is echter niet ver ontwikkeld. Kunnen ze iets leren van Nederland?

Een ander cultureel verschil dat opvalt is de manier waarop er naar ouderen wordt gekeken. De coronacrisis heeft in ons land bijvoorbeeld het weinig sjieke begrip ‘dor hout’ voortgebracht: kwetsbare ouderen die niet tegen het virus bestand zijn. Ouderen worden in Nederland vaak ‘kwetsbaar’ genoemd en in sommige gevallen zelfs ‘een last’ of minstens ‘een zorg’. Met pensioen gaan betekent hier statusverlies. Turkije kent daarentegen een diepgeworteld respect voor ouderen. Zij hebben veel ervaring, ze zijn wijzer en ze hebben daarom gezag, juist omdat ze oud zijn. Deze andere manier van kijken leidt ook tot een andere omgang met ouderen. Wat kunnen wij daarvan leren?

Kom naar de online inspiratiesessie op 15 oktober

Ben je geïnteresseerd in de verschillen en overeenkomsten tussen Nederland en Turkije op het gebied van ouderenzorg, en vooral in wat we van elkaar kunnen leren? Kom dan naar de (online) inspiratiesessie op 15 oktober tussen 15:00 en 17:00 uur.