Opinie

Nationaal Historisch Museum in de polder

Op woensdag 14 januari vindt een publieksdebat plaats over het omstreden Nationaal Historisch Museum (NHM), een nog te bouwen rijksmuseum in Arnhem. Aanleiding is Statement XX, een pamflet geschreven door 20 jonge academici van het Historisch Platform. Tijdens het debat gaat het platform in discussie met Erik Schilp en Valentijn Bijvanck , de kersverse directeuren van het NHM die onlangs hun visiedocument publiceerden. Zowel het NHM als het Historisch Platform lijken een traditionele logica te hanteren. Niet de burger staat centraal, maar de mening van experts. Kansen voor echte vernieuwing verspeeld?

Schilp en Bijvanck worden in de Volkskrant omschreven als de “nieuwe generatie museumdirecteuren: managers en publieks-pleasers”. In een 53 pagina’s tellend document presenteerden ze onlangs hun visie op het museum. Kort samengevat. Het NHM wil de historische verbeelding stimuleren door publiek te trekken naar een “iconisch gebouw in Arnhem” waar geleende topstukken uit bestaande collecties te zien zijn, chronologisch, thematisch, op individu en plaats voor de bezoeker geordend. Er wordt een “inventief mediabeleid” gevoerd door het aanbieden van digitale pakketten en mediaproducties uit een eigen opnamestudio. De vraag is: wie gaan ze hiermee “pleasen”?

In het Statement XX betoogt het Historisch Platform het beter te weten. De jonge historici stellen dat het de directie teveel zou gaan om vorm, vermaak en “hapklare brokken”. In het statement wordt gepleit voor meer aandacht voor inhoud en een grotere rol van de academische wereld in de plannen voor het museum. Het museum zou de geschiedenis moeten presenteren door “historische kruispunten” en thematische en chronologische tentoonstellingen. Hiervan verwachten de jonge historici dat een “zinvolle historische boodschap” overgebracht kan worden aan het publiek. De vraag is: wie zit er te wachten op deze pedagogiek?

Opvallend is dat zowel de directie van het NHM als de jonge academici de gebruiker of het publiek geheel uit het oog verloren lijken te zijn. Genegeerd wordt dat de burger van de 21ste eeuw in een genetwerkte samenleving leeft waarin nieuwe media een steeds centralere rol speelt in de beleving van cultuur en geschiedenis. Deze postmoderne burger wordt met de huidige plannen niet bediend. In plaats van de wensen van deze postmoderne burger te inventariseren heeft Tinker in opdracht van het NHM in de eerste helft van 2008 met meer dan 120 deskundigen uit de gevestigde museale orde nagedacht over het wie, wat en hoe van het museum. In plaats van te beginnen bij een postmoderne ervaring van cultuur en geschiedenis, is begonnen te denken vanuit een gebouw in Arnhem.

Al jarenlang vechten musea tegen lage bezoekersaantallen en een weinig diverse publiekssamenstelling. Voor het NHM liggen hier kansen. (Nog) niet belemmerd door een gebouw of eigen collectie is er alle ruimte om op dit museum op een echt vernieuwende manier te realiseren. Kijk bijvoorbeeld naar het succes van Saatchi. Met hun platform is het gelukt om een internationale community van kunstliefhebbers, kunstenaars en kunsthandelaren aan zich te binden. In Nederland zijn er ook interessante innovatieve gebruikersgestuurde initiatieven aan de gang. Bijvoorbeeld het project Waterwolf, waarbinnen het project Gouda Sportstad ontstond, doordat een bibliotheekbezoeker zijn kennis, materiaal en netwerk wilde delen. Of het Digitale Pioniers project Narb. Door middel van een mobiele website en applicaties willen zij het dialoog faciliteren tussen jonge mensen die houden van kunst op hun eigen sociale netwerken.

Wie geïnteresseerd is in het debat rondom het NHM meldde zich woensdag 14 januari. Het debat vindt plaats om 14.30 uur in het KHL-Koffiehuis op de Oostelijke Handelskade 44 te Amsterdam.

Auteurs: Lieke Heijmans & Nikki Timmermans