Scheren over de ondieptes van internet
Marcel Oosterwijk Hoofd communicatieNicholas Carr (auteur van ‘The Shallows: What the Internet Is Doing to Our Brains’) denkt dat we met z’n allen dommer worden van internet, omdat het onze aandacht versnippert en geen ruimte overlaat voor diepgang. Maar is dat echt zo? Was het vroeger echt anders?
Nicholas Carr (auteur van ‘The Shallows: What the Internet Is Doing to Our Brains’) denkt dat we met z’n allen dommer worden van internet, omdat het onze aandacht versnippert en geen ruimte overlaat voor diepgang. De internetgeneratie wil informatie in hapklare brokken, en snel. Als het te lang duurt, de taal te ingewikkeld is, de informatie er visueel niet aantrekkelijk uitziet of als de essentie na 5 zinnen nóg niet duidelijk is, klikken we weg. Maar is dat zo? En is het anders dan 20 jaar geleden? Voor mij niet.
In 1990 zat ik in de derde klas van de middelbare school. Voor de ‘leeslijst’ moest ik boeken lezen als Eline Vere (saai!), Berg van Licht (niet om door te komen!) en Ulysses (….). Voor het vak geschiedenis hadden we verschillende leerboeken met begeleidende werkboeken. Kurkdroge teksten met hier en daar een illustratieve potloodtekening. Later op de universiteit kreeg ik te maken met dikke pillen als ‘Kunst macht en mecenaat’ en ‘Advertising & Promotion Management’. De enige manier om hier enigszins ongeschonden doorheen te komen was door ze te ontleden…. in hapklare brokken. Pas als ik 600 pagina’s diepgang had teruggebracht tot 3 pagina’s handgeschreven essentie kon ik er wat mee. Ik herinner me nog de levendige handel in dit vlijtige handwerk en het daaruit voortkomende ambacht samenvattingen samenvatten.
‘Als ik jouw samenvatting mag kopiëren, mag jij op mijn brommer!’
Toen ik op de middelbare school zat, hadden we nog geen internet, geen smartphones, alleen boeken, schriften, Texas Instruments, BINAS en samenvattingen.Toen ik op de middelbare school zat, hadden we nog geen internet, geen smartphones, alleen boeken, schriften, Texas Instruments, BINAS en samenvattingen. Maar wat klikten we toen al graag weg! We grepen elke kans aan om tv te kijken, muziek te luisteren of te gamen. Mijn punt is dat de generatie die opgroeide zonder internet wat dat betreft nauwelijks anders opereerde dan de huidige generatie. Hadden we maar internet gehad! Dat had een hoop geschrijf en gekopieer (gestencil!) van uittreksels gescheeld. Dan hadden we nog meer tijd aan ons sociale leven kunnen besteden, of aan muziek maken, proza schrijven of beeldhouwen.
Mensen die van nature of beroepsmatig graag de diepte ingaan, blijven heus wel lange lappen tekst verslinden. Een wetenschapper schrijft zijn publicatie nog steeds niet alleen op basis van twitterberichten. Daar gaan – net als vroeger – nog maanden van diepgravend onderzoek en contemplatie aan vooraf. Internet maakt niet dommer, hooguit anders (en dan wil ik het in dit stuk niet eens hebben over de definitie van dom of over de implicaties van de veranderende technologie om ons heen voor bijvoorbeeld toetsingMensen die van nature of beroepsmatig graag de diepte ingaan, blijven heus wel lange lappen tekst verslinden. van leerlingen in het onderwijs – dit is zo’n breed onderwerp dat hier een prachtig dik rapport over geschreven kan worden, voor de liefhebber).
Zipping along the surface like a guy on a Jet Ski
Carr merkte dat zijn aandacht voortdurend verslapte tijdens het lezen van een boek. Hij zegt: “Once I was a scuba diver in the sea of words. Now I zip along the surface like a guy on a Jet Ski.” Dat kan zo zijn. Maar behalve dat er allerlei nieuwe vormen van interactie en samenwerking bij komen, mensen eenvoudiger kennis kunnen delen, creativiteit opzwepen en de wereld kleiner maken, zorgt internet er voor dat we sneller informatie kunnen opvragen, daardoor beter verbanden kunnen leggen en daarmee nieuwe kennis kunnen maken. Mensen die zich niet kunnen concentreren zijn er altijd al geweest en zullen er altijd blijven, evenals mensen die graag lange pittige stukkenInternet stimuleert ons om zelf na te denken, zelf informatie te koppelen, te associëren en vooral nieuwe gedachten te maken, in plaats van de voorgesneden woordenbrij van iemand die dat voor ons gedaan heeft te consumeren. tekst tot zich nemen en daar nog veel van onthouden ook. Internet is voor beide groepen een uitkomst. Je kunt veel sneller de breedte in en als je toch de diepte in wilt, vertelt Google je ook nog heel rap waar je het boek of het artikel kunt vinden. Slimme mensen die graag extrapoleren uit hapklare brokken hebben het door internet gemakkelijker dan vroeger, evenals ‘minder slimme’ mensen trouwens. Internet stimuleert ons om zelf na te denken, zelf informatie te koppelen, te associëren en vooral nieuwe gedachten te maken, in plaats van de voorgesneden woordenbrij van iemand die dat voor ons gedaan heeft te consumeren.++Dertien jaar laterIn 2023 is het aantal apps waaraan we een deel van ons brein ‘uitbesteden’ explosief toegenomen. Als ik dit stuk opnieuw zou schrijven, zou ik een stuk terughoudender zijn en eerder zoiets schrijven.
En voor wie nog nooit op een jetski gezeten heeft: je kunt er prima langzaam mee varen, op één plek rondcirkelen of zelfs een golf induiken.
Aanleiding voor dit opiniestuk was trouwens het lezen van deze (ik vond best lange 🙂 blogpost op Frankwatching.
