Eerst diagnose stellen, dan ingrijpen

De gemeente Amsterdam wil graag lucht in de huizenmarkt brengen. Als je het artikel zo leest, lijkt ze echter geen flauw idee te hebben wat te doen. Ton Damen beschrijft een aantal maatregelen die in Amsterdam zijn genomen. Zo heeft de gemeente onlangs een brief gestuurd naar alle eigenaren van een kleine tweede woning in de hoofdstad met de oproep dat zij die woning binnen zes weken ter beschikking moesten stellen van de sociale huurmarkt. Het hebben van een tweede huis zou illegaal zijn en er zou sprake zijn van leegstand. Damen merkt echter op dat deze mensen hun pied-à-terre zelf in gebruik hebben. De gemeente kwam daar blijkbaar zelf ook achter, want vorige week heeft ze de maatregel weer ingetrokken. Met de mededeling dat de huidige regels niet gehandhaafd zullen worden en dat er eind dit jaar nieuwe soepelere regels komen.

En dit blijkt niet de eerste maatregel te zijn, die niet blijkt te werken. Zo noemt Damen bijvoorbeeld ook de aanpak van ‘short stay’ een aantal jaar geleden. Het tijdelijk verhuren van vrije sector appartementen werd toen één op één vertaald als illegale hotels. In de praktijk was er met name sprake van verhuur aan zakenlieden. Een anekdote die Damen noemt, is dat buitenlandse congresbezoekers die een appartement hadden gehuurd van hun bed gelicht werden als illegale huurder. Woedend begonnen zij daarop een campagne vóór vertrek van de grote internationale conferentie uit Amsterdam. Zo beschrijft hij nog een aantal maatregelen die elkaar in rap tempo opvolgen. En die zowel Amsterdam, als de huizenmarkt, als bewoners geen goed doen. Toen ik het las bekroop mij meteen het gevoel van paniekvoetbal.

Het is niet alleen paniekvoetbal, de gemeente probeert ook elke keer hetzelfde. Alle acties die in het artikel beschreven worden zijn nieuwe regels. Die vaker dan eens later weer ingetrokken worden. Wie zegt echter dat de oplossing gezocht moet worden in nieuwe regels? Misschien is er wel sprake van te veel regels? Of verkeerde regels? Misschien moet er juist wel wat afgeschaft worden? De eerste hulp bij problemen is voor overheden nog steeds vaak een nieuwe regel. Als een pleister die je plakt om de wond – het gat in de regels – te dichten.

In de EHBO-metafoor is het natuurlijk bizar om meteen een pleister te plakken, zonder eerst te kijken wat er eigenlijk aan de hand is. Precies om die reden zou ik alle gemeenten, niet alleen Amsterdam, willen oproepen om bij welk probleem dan ook eerst te onderzoeken waar de verwonding eigenlijk zit. Ademt de patiënt nog? Zie je bloed? Wat is er aan de hand? Schakel bij die analyse ook de getroffenen en betrokkenen in. Welke symptomen zie je? Welke ervaringen hebben zij? En kom pas met een behandeling, als je de diagnose hebt gesteld. En als het een heel urgent en complex probleem is: blijf kalm en denk goed na. Voorkom dat je te snel handelt met een averechts effect.

Tot september 2010 was Lobke van der Meulen projectleider Slimme Overheid. Nu is zij executive director van de Kafkabrigade. Chris Sigaloff heeft Lobke’s Slimme Overheid taken overgenomen De Kafkabrigade helpt overheden bij het opsporen en aanpakken van onnodige bureaucratie. Zie ook www.kafkabrigade.nl.