Kansen voor burgerinitiatieven in crisistijd

Buurtsubsidies zien er door de bocht genomen als volgt uit: een subsidiepot wordt gekoppeld aan een beleidsdoel, en om er voor te zorgen dat het geld ook daadwerkelijk bijdraagt aan ‘sociale cohesie’ of ‘leefbaarheid’ worden uitgebreide voorwaarden en lange aanvraagprocedures in de steigers gezet. Je maakt de meeste kans op een hoge subsidie als je een project zoveel mogelijk aanpast aan de gestelde voorwaarden, de kostenposten ruim begroot, ervaring hebt met subsidieaanvragen en het project van vorig jaar kopieert. Hierdoor ontvangt een wijkkrantje dat nauwelijks gelezen wordt al dertig jaar subsidie zonder de prikkel om een groter bereik of aanvullende financiering te realiseren. Door deze traditionele subsidies in stand te houden, missen gemeenten de kans om juist de initiatieven te ondersteunen die slimmer geld besteden en meer impact hebben doordat er nieuwe verbindingen worden gelegd.

Een voorbeeld dat laat zien hoe het anders kan is een basisschool in Wormerveer die het afgelopen jaar schooltuinen realiseerde door geld op te halen in de buurt en samen te werken met andere organisaties. Voor deze schooltuinen was 20.000 euro begroot maar uiteindelijk werd het plan voor 8.000 euro gerealiseerd. Er werd 12.000 euro bespaard door samen te werken met leveranciers en ROC’s die onderdelen van de schooltuin met korting konden leveren of gratis konden maken. Het resterende bedrag werd opgehaald in de buurt via een online crowdfundingcampagne en acties zoals een sponsorloop en het inzamelen van statiegeldflessen. Bijkomend effect was dat hierdoor veel meer mensen zich betrokken voelen bij de schooltuinen en zich hier in de toekomst voor willen inzetten. Door deze vorm van financiering wordt niet alleen op een slimme manier geld bespaard, het levert ook meer draagvlak en betrokkenheid op en leidt tot nieuwe verbindingen die ook in de toekomst van waarde zijn.

‘Het is toch de verantwoordelijkheid van de overheid om te investeren in buurtprojecten?’ is de kritiek die sceptici van alternatieve financiering vaak uiten. Maar deze discussie gaat voorbij aan het feit dat het geld bij gemeenten en woningcorporaties opraakt en veel subsidies verdwijnen. Het gevaar bestaat dat initiatieven in de buurt stilvallen als subsidie van de ene op de andere dag stopgezet worden. Als dat gebeurt, worden ook de investeringen in burgerparticipatie teniet gedaan. Er moet dus een omschakeling komen waarbij initiatiefnemers buurtprojecten op een alternatieve manier mogelijk maken en onafhankelijker worden van financiering vanuit de gemeente. Hiervoor is een omschakeling nodig waarbij het vanzelfsprekend is dat je in de buurt op zoek gaat naar hulp en financiering.

Het makkelijk uitdelen van subsidies door een gemeente of woningcorporatie ondergraaft de ontwikkeling van nieuwe financieringsmodellen.

Waarom zou je tijd en energie steken in het inzamelen van geld bij buren en ondernemers als het ook makkelijk kan? Paradoxaal genoeg investeert juist de overheid in nieuwe financieringsmodellen zoals wijkondernemingen of crowdfunding. Maar doordat de traditionele geldstromen blijven bestaan worden nieuwe modellen weggeconcurreerd.

Anticiperen is beter dan wachten tot het vanzelf spaak loopt

Natuurlijk kunnen we voor de hard way gaan: het geld raakt vanzelf op en dan moeten buurtprojecten wel op een andere manier gefinancierd worden. Maar veel beter zou zijn om geld wat er nu nog is juist in te zetten om deze omschakeling naar alternatieve financiering te versoepelen en een ondernemende houding aan te moedigen. Dat gebeurt nu nog mondjesmaat. Gemeenten zouden bijvoorbeeld het geld dat bij bewoners en ondernemers in een buurt is opgehaald kunnen verdubbelen of wijkbudgetten omzetten in vouchers die huishoudens zelf kunnen verdelen over buurtprojecten. Hierdoor ontstaat er een impuls om de boer op te gaan, draagvlak te organiseren en op die manier meer impact te maken in de buurt.

Aster van Tilburg
www.voorjebuurt.nl