KL Cocktail: ‘Het belang van onzeker weten‘

Een beetje optimisme kan geen kwaad in onzekere tijden, vindt Jasper Boesveldt, strategisch adviseur bij stadsdeel Amsterdam-Oost. Samen met enkele enthousiaste collega’s schreef hij de Trendrede 2014 (gebaseerd op de nationale Trendrede). Het is een oproep aan collega-ambtenaren om meer met elkaar te communiceren over wat ze doen, en vooral over waarom ze dat doen. “Veel collega’s zijn met hetzelfde type vraagstukken bezig en door het gesprek aan te gaan, kom je verder,” legt Boesveldt uit. De Trendrede vormt een aanknopingspunt voor dat gesprek. 

Bemoeien is makkelijk

De Trendrede pleit voor ruimte voor onzeker weten binnen de overheid. Dit houdt in dat in werkbare netwerken en community’s voldoende tegenspraak georganiseerd wordt. Naast het zoeken van gelijkgestemden moeten ambtenaren ook tegenstellingen omarmen. Ze moeten tekortkomingen aanvaarden, en niet een papieren werkelijkheid creëren van plannen, protocollen en verantwoordingen. Kortom, ambtenaren moeten loslaten. “Een overheid die het onzeker weten omarmt, is participatief in de samenleving, laat taken meer los en stuurt minder op de output. Loslaten is vele malen ingewikkelder dan er wel iets aan doen. Je overal mee bemoeien is het makkelijkste dat er is. Dus, collega’s: laat los, wetende dat er vele mooie dingen zullen gebeuren én dingen die je niet gaan bevallen!”, zo luidt de oproep.

“Het maakbaarheidsdenken neemt ons ongevraagd van achteren.”

Samen koken met de reinigingsdienst en tante Truus

Politiek antropoloog Nanke Verloo, die zich vooral bezighoudt met stedelijk conflict, vindt het een prachtige oproep. Voor onzeker weten heb je immers lef nodig. Tegelijkertijd is het niets nieuws onder de zon. Zei Socrates immers niet 400 jaar voor Christus al: “Omdat ik weet dat ik niets weet, weet ik meer dan anderen”? Toch is het actueel. “Ambtenaren worden immers gecaptured. Het maakbaarheidsdenken neemt ons ongevraagd van achteren”, stelt ze. “We moeten opnieuw een gut feeling ontwikkelen.”

Verloo ziet onzeker weten als koken. Bij koken moet je improviseren, maar je moet ook iets weten over bijvoorbeeld ingrediënten of smaken. Ook bij onzeker weten schipper je tussen kennis en improvisatie. “Waarom is het of loslaten, of vasthouden? Waarom niet met z’n allen koken en experimenteren met sausjes die we lekker vinden? De discussie moet gaan over het recept dat we samen willen bereiden.” Voor dit ‘experimenteren met sausjes’ is ervaring van cruciaal belang en het zijn de mensen op straat die deze ervaring hebben. De jeugdwerker, de reinigingsdienst, tante Truus van driehoog achter. Zij zijn experts op het gebied van smaken. “Dus,” besluit Verloo, “wanneer gaan we de discussie voeren over het recept?”

Haar reactie op de Trendrede lokt verschillende vragen uit bij het publiek. Wat zijn op grote schaal de gevolgen als ambtenaren de handelingsvrijheid nemen om eigen beslissingen te maken? Door op die manier los te laten, kunnen bepaalde groepen immers buitengesloten worden. Wat is daarin de rol van de overheid? Wat zijn de nadelige effecten van beleid als we niet goed weten hoe we met de diversiteit aan mensen om moeten gaan? Vanuit Kennisland wordt met Verloos oproep tot experimenteren met sausjes ingestemd: “De overheid is daarbij een partner met specifieke middelen en kwaliteiten. Bepalen waar we de overheid voor nodig hebben, is iets voor ons allemaal.” En zo is de missie van de Trendrede 2014 van Amsterdam-Oost geslaagd: het gesprek wordt gevoerd, ook buiten de muren van het stadsdeel. Niet alleen door ambtenaren, maar door uiteenlopende experts die hun eigen smaken inbrengen. 

Bekijk de foto's

Bekijk hier eerdere KL Cocktails