Sociale innovatie nodig in de energietransitie

Of je het nu vraagt aan een beleidsmedewerker duurzame energie bij de gemeente of een willekeurige bewoner op straat, de energietransitie wordt vaak negatief, als technisch complexe en bureaucratische opgave omschreven. 

Het is duur en de belastingbetaler draait uiteindelijk op voor de rekening. Er zijn te veel belanghebbenden en iedereen zit op elkaar te wachten. Duurzame energiebronnen zoals windmolens nemen vooral schaarse ruimte in. Eigen initiatief wordt in de kiem gesmoord door regelgeving. Bewoners moeten weliswaar iets te zeggen hebben over de transitie, maar er wordt vooral weerstand verwacht. Politici vinden zichzelf soms best ambitieus maar verwijzen naar een traag ambtenarenapparaat dat al die mooie doelen niet (snel genoeg) realiseert. En volgens veel experts++KlimaatcrisisDe opwarming van de aarde wordt al decennia aangekondigd. Van #Shellknew (1986) tot An inconvenient truth (2006) tot de Green Deal (2021) – we kunnen later niet zeggen dat we het niet wisten. Lees meer moeten we het allang over klimaatcrisis hebben, in plaats van klimaatverandering, omdat de opwarming te snel gaat en de maatregelen te langzaam.

De ambitie om in 2050++KlimaatakkoordIn het Klimaatakkoord heeft de Nederlandse regering de afspraken vastgelegd tussen de overheid, organisaties en het bedrijfsleven om de CO2-uitstoot te verminderen. de gebouwde omgeving volledig aardgasvrij en energieneutraal te maken, stelt Nederland inderdaad voor enorme uitdagingen. Het is alleen de vraag hoe we elkaar niet de afgrond in kunnen praten, maar hoe we de harten, hoofden en handen kunnen winnen van degenen die uiteindelijk concreet vorm moeten geven aan de transformatie. Wat helpt gemeenten, woningbouwcorporaties en andere professionals om een betere ondersteunende rol te spelen in de energietransitie?Wat helpt gemeenten, woningbouwcorporaties en andere professionals om een betere ondersteunende rol te spelen in de energietransitie?

Een activerend verhaal

Dat begint wat ons betreft bij een positief, verbindend en vooral activerend verhaal. Een verhaal dat start bij het besef dat de energietransitie niet uitsluitend een technocratische opgave is. Het is een culturele, maatschappelijke, sociaal-economische en hele menselijke uitdaging++Green DealDe Europese strategie om tot een Green Deal te komen heet niet voor niets het Nieuw Europees Bauhaus. Von der Leyen: “Het Nieuw Europees Bauhaus is een project van hoop om na te gaan hoe we na de pandemie beter kunnen samenleven. Het gaat erom duurzaamheid en stijl te verbinden om de Europese Green Deal tot in de harten en de huizen van burgers te brengen.” Lees meer . Daarnaast zijn wij ervan overtuigd dat de omslag naar een duurzame energievoorziening niet alleen een oplossing biedt tegen het snel veranderende klimaat, maar ook tot nieuwe kansen leidt: bijvoorbeeld voor een betere en gezondere inrichting van de wijk, meer betrokkenheid van bewoners en nieuwe baankansen voor jongeren. Bovendien geloven wij dat er veel meer potentie in de samenleving zit om deze uitdagingen aan te gaan en kansen te grijpen, dan waar tot nu toe gebruik van wordt gemaakt.Wij geloven dat er veel meer potentie in de samenleving zit om deze uitdagingen aan te gaan en kansen te grijpen, dan waar tot nu toe gebruik van wordt gemaakt.

Het is belangrijk om met een andere blik te kijken en strategieën toe te passen die domein- en organisatieoverstijgend zijn, strategieën die mensen aanspreken op hun creativiteit en motivatie om tot nieuwe oplossingen te komen, strategieën die uitgaan van co-creatie en samenwerking tussen alle lagen van de samenleving++IedereenVon der Leyen: “Alle creatieve geesten – ontwerpers, kunstenaars, wetenschappers, architecten en burgers – moeten helpen het Nieuw Europees Bauhaus tot een succes te maken.” (bron). Kortom, strategieën die uitgaan van sociale innovatie.  

Sociale innovatie in de energietransitie

Een belangrijk aspect van sociale innovatie is het smeden van ongewone en vernieuwende coalities tussen bewoners, overheden, woningbouwcorporaties, sociaal ondernemers, stadmakers, ontwerpers en andere betrokkenen. Deze partijen brengen we samen om nieuwe oplossingen uit te proberen en met en van elkaar te leren. Dit is geen participatieproces, maar een co-creatieproces: belangrijk uitgangspunt is dat alle deelnemers meepraten en op een gelijkwaardige manier samenwerken.Dit is geen participatieproces, maar een co-creatieproces: belangrijk uitgangspunt is dat alle deelnemers gehoord worden en op een gelijkwaardige manier samenwerken. We gebruiken design thinking, actieonderzoek, challenges, incubators, pioniersprogramma’s en onze social-lab-methode om betrokkenen te helpen op een ontwerpende en onderzoekende wijze++Wat we doenLees hier welke instrumenten en aanpakken Kennisland inzet voor sociale innovatie. aan de slag te gaan.

Een belangrijk onderdeel is het herdefiniëren van het vraagstuk: Wat is voor de diverse betrokkenen belangrijk? Waar krijgen mensen energie van? En wat is de situatie waar mensen van dromen? Dit leidt tot nieuwe invalshoeken: wat als we de energietransitie bijvoorbeeld zien als hefboom voor sociale en economische ontwikkeling van een buurt? 

Vervolgens ontwikkelen en testen deelnemers stap voor stap vernieuwende activiteiten, interventies of werkwijzen die een eerlijke en inclusieve energietransitie dichterbij brengen. Het is belangrijk om het leerproces zelf goed te monitoren en te evalueren++Dynamisch evaluerenKennisland heeft veel ervaring met dynamische evaluatie, waarbij innovatie gestimuleerd wordt. Lees meer. Niet om te controleren, maar om het ontwikkelproces inzichtelijk te maken, gaandeweg te verbeteren en lessen te kunnen delen, zodat anderen het wiel niet opnieuw hoeven uit te vinden. De opbrengsten zijn dan ook meervoudig: er zijn concrete uitkomsten, er wordt geleerd op individueel en collectief niveau, er ontstaan nieuwe gemeenschappen en netwerken en we streven ernaar doorbraken te forceren in verschillende lagen van het systeem.  

Wil je meer weten over hoe wij werken aan een eerlijke en inclusieve energietransitie? Zie je mogelijkheden voor samenwerking? Neem contact met ons op!