De geschiedenis van Kennisland

Formeel is Stichting Nederland Kennisland in juli 1998 opgericht door Frans Nauta. Begin 1999 ontmoet hij Joeri van den Steenhoven en Bartjan Jansen. Met zijn drieën geven ze de stichting vorm aan de Van Eeghenstraat in Amsterdam. Stille kracht op de achtergrond is Jetse Sprey. Kennisland moet een denktank worden die als vliegwiel werkt voor de ontwikkeling van Nederland als kennisland, in een tijd waarin ons land een distributieland11DistributielandIn de jaren ’90 was er veel politiek draagvlak voor het versterken van de positie van ons land als doorvoerland. Een van de opvallende projecten die deze ambitie moesten waarmaken was de Betuweroute (in de volksmond de ‘Betuwelijn’ genoemd). dreigt te worden.

Het eerste kantoor van Kennisland aan de Van Eeghenstraat in Amsterdam.

De stichting heeft als doelstellingen: het ontwikkelen en verspreiden van kennis over de sociale, economische, politieke en culturele gevolgen van kennis in de westerse samenleving en de kansen en bedreigingen die daaruit voortvloeien voor de Nederlandse samenleving; en het bepleiten van een sociaal-economische ontwikkeling van Nederland gebaseerd op kennis als bron van welvaart en welzijn.KL pleit in het begin voor een sociaal-economische ontwikkeling van Nederland gebaseerd op kennis als bron van welvaart en welzijn.

De officiële startbijeenkomst van Nederland Kennisland is op 2 oktober 1999 in Felix Meritis te Amsterdam. Een netwerk van zo’n 75 geïnteresseerden selecteert de eerste projecten waar de stichting aan gaat werken. In december van dat jaar volgt een bijeenkomst met een twintigtal topmensen uit overheid en bedrijfsleven (onder andere Origin, Microsoft, KLM en De Baak). Het Comité van Aanbeveling bestaat inmiddels uit een lijst met klinkende namen.

Projecten, projecten, projecten

De eerste projecten gaan van start in het jaar 2000: Kenniswijk++KenniswijkKenniswijk was een meerjarig experiment voor breedband internet in een wijk in Eindhoven.2KenniswijkKenniswijk was een meerjarig experiment voor breedband internet in een wijk in Eindhoven. en Digitale Trapvelden++Digitale trapveldenEen Digitaal Trapveld was een ruimte in een achterstandwijk waar iedereen kon leren omgaan met ICT en waar activiteiten werden opgezet om de de buurt te versterken.3Digitale trapveldenEen Digitaal Trapveld was een ruimte in een achterstandwijk waar iedereen kon leren omgaan met ICT en waar activiteiten werden opgezet om de de buurt te versterken.. Ze komen in een stroomversnelling door steun van de ministeries van Verkeer & Waterstaat en Binnenlandse Zaken & Koninkrijksrelaties. De reputatie van creatieve club jonge honden vol ambitie is daarmee gevestigd. Het echte werk kan beginnen.

KL start in korte tijd een indrukwekkende hoeveelheid projecten op KL start in korte tijd een indrukwekkende hoeveelheid projecten op: inmiddels meer dan 200. zoals Digitale Pioniers++Digitale PioniersTussen 2002 en 2010 was de Digitale Pioniers-regeling een van de meest gezichtsbepalende projecten van Kennisland. Via de Digitale Pioniers-regeling steunden wij maar liefst 211 maatschappelijke internetprojecten met een financiële bijdrage en coaching.4Digitale PioniersTussen 2002 en 2010 was de Digitale Pioniers-regeling een van de meest gezichtsbepalende projecten van Kennisland. Via de Digitale Pioniers-regeling steunden wij maar liefst 211 maatschappelijke internetprojecten met een financiële bijdrage en coaching., Stedenlink, Belgen doen het beter, Netwerk ff contact, Breedbandproeven, Creative Commons++Creative CommonsCreative Commons biedt makers van auteursrechtelijk beschermde werken de vrijheid om op een flexibele manier met hun auteursrechten om te gaan. Kennisland coördineerde veertien jaar lang de publieke activiteiten van Creative Commons in Nederland.5Creative CommonsCreative Commons biedt makers van auteursrechtelijk beschermde werken de vrijheid om op een flexibele manier met hun auteursrechten om te gaan. Kennisland coördineerde veertien jaar lang de publieke activiteiten van Creative Commons in Nederland. en Creative Capital.

Politieke lobby

In 2002 treedt Hans Westerhof toe tot het bestuur en begint de politieke lobby op stoom te komen. Een volgend kabinet móet serieus aan de slag met de kenniseconomie. De doorbraak komt in 2003 met de publicatie van onze eerste Kenniseconomie Monitor ‘Tijd om te kiezen’++Kenniseconomie MonitorIn 2006 volgt de volgende Kenniseconomie Monitor ‘Zes doorbraken in de polder’ en in 2010 weer een: ‘Voorbij de tegenstelling in een slimmer Nederland’..6Kenniseconomie MonitorIn 2006 volgt de volgende Kenniseconomie Monitor ‘Zes doorbraken in de polder’ en in 2010 weer een: ‘Voorbij de tegenstelling in een slimmer Nederland’.
 Nederland behoort niet langer tot de wereldtop van landen die veel investeren in onderwijs en onderzoek. Dat moet anders.Nederland behoorde in 2003 niet langer tot de wereldtop van landen die veel investeren in onderwijs en onderzoek. Dat moet anders. Het tweede kabinet Balkenende richt naar Fins voorbeeld het Innovatieplatform op en oprichter van Kennisland Frans Nauta wordt hiervan de eerste secretaris. Het platform vertegenwoordigt de Nederlandse kenniseconomie en stimuleert innovatie en ondernemerschap in Nederland.

KL groeit in de jaren erna gestaag door en wordt als denktank serieus genomen. Het thema ‘kenniseconomie’ staat op de politieke agenda, maar hoe gaan we het aanpakken? Hoe maken van Nederland een slimmer land, een kennisland? Die vraag staat vanaf dan centraal. Een van de vraagstukken waar we ons mee gaan bezighouden is hoe we de overheid efficiënter kunnen maken. We richten in 2006 de Kafkabrigade++KafkabrigadeDe Kafkabrigade blijft hard nodig. In 2010 besloten de oprichters KL, Jorritdejong.nl en Zenc om van de stichting een eigenstandige organisatie te maken om nog meer slagkracht te krijgen.7KafkabrigadeDe Kafkabrigade blijft hard nodig. In 2010 besloten de oprichters KL, Jorritdejong.nl en Zenc om van de stichting een eigenstandige organisatie te maken om nog meer slagkracht te krijgen. Zie de website op waarmee we onnodige en disfunctionele bureaucratie bij de overheid opsporen en aanpakken.

Ons kantoor aan de Keizersgracht in de mist.

In 2005 verhuist KL naar een prachtig, veel groter kantoor aan de Keizersgracht, naast de Westertoren. Begin 2006 treedt Frans Nauta terug als voorzitter en wordt hij opgevolgd door Joeri van den Steenhoven. Samen met Syb Groeneveld en Hans Westerhof vormt hij het bestuur. Het team bestaat inmiddels uit zestien medewerkers, enkele freelancers en natuurlijk stagiairs.

Een van de zes ruimtes van ons kantoor aan de Keizersgracht.

Een van de grootste projecten die Kennisland ooit mede ontwikkeld heeft is Beelden voor de Toekomst++Beelden voor de ToekomstHet FES stelde 115 miljoen euro beschikbaar voor het digitaliseren van het audiovisueel geheugen van Nederland. In totaal werden 91.183 uur video, 22.086 uur film, 98.734 uur audio en 2,5 miljoen foto’s uit de archieven gerestaureerd, geconserveerd, gedigitaliseerd en (een deel) toegankelijk gemaakt.. Hierin werd in zeven jaar tijd een belangrijk deel van het audiovisueel erfgoed van Nederland door conservering en digitalisering gered van de ondergang.8Beelden voor de ToekomstHet FES stelde 115 miljoen euro beschikbaar voor het digitaliseren van het audiovisueel geheugen van Nederland. In totaal werden 91.183 uur video, 22.086 uur film, 98.734 uur audio en 2,5 miljoen foto’s uit de archieven gerestaureerd, geconserveerd, gedigitaliseerd en (een deel) toegankelijk gemaakt. Kennisland richt zich binnen het project op modernisering van het auteursrecht en is verantwoordelijk voor de kennisdeling, communicatie en positionering. Op het hoogtepunt werken zeven KL’ers tegelijk meerdere jaren aan dit project.

Onderwijs en sociale innovatie

Met de komst van Chris Sigaloff in 2007 begeeft Kennisland zich steeds vaker op het terrein van onderwijs, met als opvallendste project Onderwijs Pioniers++Onderwijs PioniersTien jaar en duizend pioniers verder krijgt ons initiatief in 2015 een duurzame plek in het Nederlandse onderwijs onder de vleugels van het LerarenOntwikkelFonds (LOF).9Onderwijs PioniersTien jaar en duizend pioniers verder krijgt ons initiatief in 2015 een duurzame plek in het Nederlandse onderwijs onder de vleugels van het LerarenOntwikkelFonds (LOF). Lees meer, dat Chris samen met Kimon Moerbeek opzet. In 2009 treedt ze toe tot het bestuur van Kennisland, naast Joeri van den Steenhoven. Chris stuurt KL meer in de richting van sociale innovatie, een ondergeschoven kindje vergeleken met technologische innovatieIn 2007 richt Kennisland zich steeds meer op de domeinen onderwijs en sociale innovatie. , waar meestal de nadruk op ligt in het debat. Dit blijkt een schot in de roos en Kennisland wordt een belangrijke en gewaardeerde internationale speler in dit domein. Onder andere met onze social labs1010Social labsExperimenteerruimtes voor maatschappelijke uitdagingen. Het social lab maakt complexe opgaven begrijpelijk door de perspectieven van burgers, professionals en beleidsmakers bij elkaar te brengen en betrekt deze groepen in het doen van onderzoek, analyse en de ontwikkeling van oplossend vermogen. Lees meer in Amsterdam, Wenen, Schiedam, Nijmegen en Dordrecht, en met de belangrijke rol die we vervulden in de European Social Innovation Competition.

In 2011 treedt Paul Keller toe tot het bestuur van Kennisland. Later dat jaar treedt Joeri van den Steenhoven terug als voorzitter. Onder leiding van Chris Sigaloff en Paul Keller ontwikkelt KL zich tot een belangrijke speler op het gebied van onder andere sociale innovatie, onderwijs, auteursrecht en digitaal erfgoed. Door de jaren heen is de focus breder geworden: we werken niet alleen aan de Nederlandse samenleving, maar ook aan maatschappelijke vooruitgang in Europa en zelfs Azië.

Spring House, het oude hoofdkwartier van Kennisland.

De ‘Living room’ in Spring House.

In 2015 verhuist KennislandIn 2015 verhuist Kennisland naar Spring House, waar vernieuwers vanuit diepgewortelde betrokkenheid bij de wereld om hen heen samenkomen, samenwerken en van elkaar leren. naar Spring House, clubhuis voor vernieuwers, dat we samen met Vandejong Creative Agency en Joanna van der Zanden hebben ontwikkeld. Hier werkten en experimenteren tegendraadse, nieuwsgierige mensen en organisaties vanuit een gedeelde overtuiging dat de samenleving socialer en duurzamer kan. Deze groep van creatieve en culturele ondernemers, kunstenaars, strategen en onderzoekers had als ambitie om interactie en samenwerking tussen verschillende disciplines tot stand te brengen. Het was een werkplek, lab en platform waar vernieuwers vanuit diepgewortelde betrokkenheid bij de wereld om hen heen samenkwamen, samenwerkten en van elkaar leerden.

Maatschappelijke vooruitgang, maar voor wie?

Halverwege 2017 verlaat Chris Sigaloff Kennisland en treden Nora van der Linden en Kimon Moerbeek toe tot het bestuur. Paul Keller verlaat Kennisland begin 2019. Tegelijk met zijn vertrek beëindigen we onze activiteiten op het gebied van auteursrecht en digitaal erfgoed++Auteursrecht en digitaal erfgoedLees hier wat we in tien jaar bereikt hebben en waarom we besloten hebben onze activiteiten op deze terreinen te stoppen..11Auteursrecht en digitaal erfgoedLees hier wat we in tien jaar bereikt hebben en waarom we besloten hebben onze activiteiten op deze terreinen te stoppen.

In 2020 wordt het sociaal experiment Spring House beëindigd en strijken we tijdelijk neer in Diemen. Eind 2020 verhuizen we naar het prachtige Marineterrein in het centrum van Amsterdam, een creatieve hotspot met allerlei innovatieve bedrijven, hogescholen en universiteiten die zich bezighouden met nieuwe technologie, klimaatverandering, de leefbare stad en andere maatschappelijke vraagstukken. Kennisland past daar perfect tussen als denk- en doetank voor maatschappelijke vooruitgang. Kimon trekt zich terug als directeur.

Klik op het plaatje voor Google Maps

Kennisland is ooit opgericht om maatschappelijke vernieuwing en de kennissamenleving op de kaart te zetten. Dat is gelukt. We leggen steeds sterker de nadruk op wat die vernieuwing oplevert en voor wie.

Vernieuwing van de zorg

Sinds 2017 richt Kennisland zich dus ook op de zorg, om precies te zijn: menswaardige, inclusieve, kwalitatieve en duurzame zorg. Dat wil iedereen. Maar belangen en verantwoordelijkheden zijn te veel verdeeld, met suboptimale en eenzijdige oplossingen als resultaat. Echte vooruitgang is alleen mogelijk als we het speelveld opnieuw definiëren en ontwerpen. Er moet ruimte komen voor experiment en vernieuwing in de zorg als antwoord op verkokering en maakbaarheidsdenken. De vraag naar zorg neemt toe, terwijl de budgetten afnemen. Daarom willen wij veel meer mensen in de samenleving betrekken bij het zoeken naar oplossingen voor een hoopvolle, betere zorg in Nederland. Dat doen we onder andere door leren in de zorg te onderzoeken en te verbeteren. We deden actieonderzoek naar flexwerken in de zorg en zetten een ontwikkeltraject op waarin sociaal ondernemers samen de mantelzorg innoveren. In het meerjarige pioniersprogramma Leven Lang Leven bouwen we aan een vernieuwende, positieve beweging rondom fijner oud worden.

KL bundelt krachten met het CAOP

In 2022 breekt er een interessant nieuw tijdperk aan voor Kennisland. We fuseren met het CAOP++Fusie met het CAOPLees meer over het hoe en waarom van deze fusie. Op 1 januari 2023 fuseert ook Sardes met het CAOP. Samen vormen de drie merken Stichting CAOP. Lees hier waar de stichting voor staat., een stichting die net als wij werkt aan maatschappelijke vraagstukken in onderwijs, zorg en overheid. We blijven onszelf, maar door de krachten te bundelen, kunnen we onze ambities beter verwezenlijken. We kunnen bijvoorbeeld succesvolle projecten en concepten makkelijker opschalen en verder brengen dankzij het grote netwerk, de organisatiekracht en expertise van het CAOP. Het CAOP kan op zijn beurt profiteren van onze innovatiekracht en creativiteit.

Begin 2023 verlaat Nora van der Linden Kennisland na bijna twaalf jaar. Marieke van Doorninck neemt het stokje van haar over als directeur.

Lees hier waar we voor staan