Broedplaats010 doorbreekt eilandcultuur en maakt onderwijsvernieuwing mogelijk

De slotdag van Broedplaats010

Van eenling voor de klas naar onderwijsman voor de stad

Als leraar zet je je elke dag in voor anderen. Je wilt dat kinderen opgroeien in een veilige omgeving, zodat ze zich ontwikkelen tot aardige personen en vaardige professionals. Dat doe je door continu de interactie aan te gaan met deze leergierige, eigenwijze, onzekere, lieve, gemene, grappige, ongeïnteresseerde en speelse jonge mensen. Daarnaast moet je ook nog eens omgaan met de persoonlijkheden van ouders, collega’s en leidinggevenden. Hierdoor is het leraarschap een van de meest sociale beroepen die er zijn.Het leraarschap is een van de meest sociale beroepen die er zijn. Maar het kan ook eenzaam zijn.

Maar het leraarschap kan ook eenzaam zijn. Het grootste deel van de tijd ben je als enige volwassene omringd door kinderen en pubers. In de klas komt het aan op je eigen professionele keuzes en afwegingen. Zelden of nooit komt er een leidinggevende of collega bij je in de les kijken, en de momenten dat je samen met een collega lesgeeft zijn helemaal zeldzaam. Als leraar ben je koning in eigen lokaal.

Zo ervoer Mick van Grevenstein, docent economie op het Melanchthon Schiebroek, het ook. Tijdens de Broedplaats++Broedplaats010Het ontwikkeltraject Broedplaats010 is een leergang voor vernieuwende Rotterdamse leraren uit vve, po, vo, mbo en hbo, waarin we hen uitdagen om hun ambitie in de praktijk te brengen. Het is een intensieve leergang waarin zij werken aan persoonlijke ontwikkeling, onderwijsvernieuwing en netwerkvorming. Lees meer leerde hij samen met de andere deelnemers het onderwijs op een andere manier kennen. Dat was soms best een worsteling, want elke school en elke onderwijssector kent zijn eigen logica, waarheden en taal.Elke school en elke onderwijssector kent zijn eigen logica, waarheden en taal. Alleen al het leren begrijpen van al die verschillende afkortingen++AfkortingenVoor een incomplete, maar desalniettemin overweldigende lijst suggesties, biedt Wikipedia uitkomst. in het onderwijs duurde enkele maanden. Maar uiteindelijk transformeerde Mick van een eenling voor de klas naar onderwijsman voor de stad.++MickInnoveren is vaak een ‘rocky road’. Er komt veel meer bij kijken dan simpelweg een goed idee vertalen in een goed product. In de Broedplaats was er daarom ook volop ruimte voor discussie, zelfreflectie en falen. Lees in deze bijdrage hoe Mick regelmatig het ‘spoor bijster was’.

In anderhalf jaar Broedplaats010 ben ik ontzettend gegroeid binnen de onderwijswereld. Vóór de Broedplaats werkte ik met name alleen. En focuste ik mij op mijn leerlingen, mijn klas en mijn functioneren. Door de Broedplaats mocht ik elke woensdag samenwerken met collega’s uit het po, vo, mbo en speciaal onderwijs en daar leerde ik elke keer van. Hierdoor zie ik het onderwijs ook breder.

Ik heb mij ontwikkeld van ‘alleen voor mijn eigen klasje’ naar ‘samen voor ons onderwijs’.

Om te vernieuwen moet je jezelf ook ontwikkelen

In het onderwijs wordt veel gepraat. En vaak gaat het dan over anderen. Over kinderen die zo slim, grappig of lastig zijn. Over collega’s met wie je goed kunt samenwerken. Over andere collega’s met wie geen land te bezeilen is. En over leidinggevenden en bestuurders die weten te motiveren of juist steeds vervallen in top-down-reflexen. Maar door al die aandacht voor anderen heb je als leraar soms maar weinig aandacht voor jezelf. En zo verdwijnt je eigen ontwikkeling naar de achtergrond.Door alle aandacht voor anderen heb je als leraar soms maar weinig aandacht voor jezelf. En zo verdwijnt je eigen ontwikkeling naar de achtergrond.

Daarom stond tijdens de Broedplaats010 dan ook de ontwikkeling van de leraar als leider centraal. Want wie wil vernieuwen, zal zelf ook moeten veranderen. Of in ieder geval, zichzelf moeten kennen. Dus gaven de deelnemers van de Broedplaats010 zichzelf te kennen – in de goede zin van het woord. In de intervisie spraken de deelnemers over hun doorzettingsvermogen, drammerigheid, onvermogen om ‘nee’ te zeggen, leiderschapskwaliteiten en verantwoordelijkheidsgevoel. In een veilige setting konden ze zich kwetsbaar opstellen, leerden ze elkaar en zichzelf beter kennen en werkten ze aan hun persoonlijke en professionele groei.

Voor docent Wim Tromp Meesters++WimWil je begrijpen waarom Wim van een intervisiescepticus in een intervisieliefhebber is veranderd? Lees dan hier zijn hele voordracht. was het onderdeel ‘intervisie’ niet iets waar hij naar uitkeek, zo gaf hij tijdens de slotdag toe. Sterker nog:

Het leek me het bekende halfzachte gepraat over ‘waar liggen je valkuilen’ en dat soort eh… shit. Ik ben nu zestig jaar oud en ja, ik heb valkuilen. Best veel. En ik weet waar ze liggen.

Toch denk ik nu: elke school, elke collega, zou aan intervisie moeten doen. Het is halfzacht. En het is… geweldig!

Van onderwijsbetweteraars naar onderwijsverbeteraars

Zet een groep leraren bij elkaar en binnen enkele minuten gaat het over wat er mis is in het onderwijs. En wat er beter kan. Van werkdruk, regeldruk, lerarentekort en managementoverschot tot toetsgekte en de waan van de dag: leraren kennen de problemen en gaan er graag mee aan de slag. Alleen de tijd en de ruimte om daaraan te werken ontbreken. In de Broedplaats010 kregen leraren de kans om hun frustraties om te zetten in concrete interactie en interventies.In de Broedplaats010 kregen leraren de kans om hun frustraties om te zetten in concrete interactie en interventies.Dat resulteerde in een veelheid aan grote en kleine interventies. Van gesprekken met stadsmakers of onderwijsleiders tot eenmalige uitprobeersels en opschaalbare onderwijsmethoden++Opschaalbare methoden‘Starten met PIT’ is hier een voorbeeld van. Het is ontstaan vanuit de ambitie dat alle leerlingen op school gezien worden, dat hun onderwijsbehoeften in kaart worden gebracht en dat leerlingen de hulp krijgen die ze nodig hebben. Met PIT willen de broedplaatsers eraan bijdragen dat alle leerlingen optimaal hun kansen kunnen benutten. Lees meer.

Deelnemers Mick en Yolande laten zien waar de broedplaatsers allemaal aan hebben gewerkt. Elke vlag staat voor een initiatief op een plek in de stad:

Bij al deze interventies moesten grote en kleine overwinningen worden geboekt. Want innoveren gaat niet over rozen. Vaak kwam de moeilijkheid al voort uit het groepsproces. Het vraagt enige volharding voordat een groep eigenzinnige leraren, met elk hun eigen perspectieven en prioriteiten, het met elkaar eens is.Het vraagt enige volharding voordat een groep eigenzinnige leraren, met elk hun eigen perspectieven en prioriteiten, het met elkaar eens is. Daarnaast moest er te midden van drukke agenda’s tijd worden gevonden voor de uitvoering van het idee. Buitenstaanders moeten worden betrokken en op weerstanden bij collega’s, leidinggevenden en anderen moest een passend weerwoord komen. En als aan alle randvoorwaarden voldaan was, liep het soms alsnog in de soep. Het weer zat niet mee, mensen zeiden op het laatste moment af, of vooraf gestelde aannames bleken in de praktijk niet te kloppen. Innoveren is een proces van leren, proberen en opnieuw beginnen. Het gaat om gedurfd fouten maken of, zoals we het in de Broedplaats noemden: fantastisch falen. ‘Trust the proces’ was het adagium.

Zo transformeerden de deelnemers van onderwijsbetweters in onderwijsverbeteraars. Ze werden creatiever en doortastender, volhardender en realistischer, zelfverzekerder en zelfbewuster.++ReflectieLees meer over de initiatieven die zijn opgestart en de ontwikkeling van de deelnemers in deze reflectie op de incubatorlijn van Eveline. Zoals Eveline Hofman, docent en begeleider bij het Albeda Talentbureau, het mooi verwoordde:

Fantastisch bedacht en toch gefaald
Ploeterend voorwaarts
Aangehaakte en afgehaakte collega’s
Plat gepraat en lamgeslagen
Een fladderend eenmalige vlinder-innovatie of een traag doorwerkende diesel-innovatie

Les is meer

Tijdens de afsluiting van de Broedplaats010 kwam wethouder Said Kasmi langs om de deelnemers te feliciteren met de behaalde resultaten. Maar hij wilde hen vooral bedanken: voor hun deelname aan de Broedplaats en hun dagelijkse inzet voor Rotterdamse kinderen. Kasmi biechtte daarbij op dat hij vroeger opkeek naar politici, maar dat hij nu vooral bewondering heeft voor een andere beroepsgroep: “De echte helden dat zijn de leraren!”“De echte helden dat zijn de leraren!”

Stadsdichter Derek Otte zorgde voor het slotwoord. Otte bracht een ode aan de leraar en dichtte heel toepasselijk ‘les is meer’:++GedichtLees hier het hele gedicht ‘Les is meer’.

Les is méér dan zeker weten, les is méér dan het antwoord hebben. Les is méér dan spellen en tellen; het is vragen durven stellen. Les is kennis delen van de voors; les is doorzetten bij tegens. Les is weten van de vloek maar je richten op de zegen. Les is méér dan eigen eiland, les is meer ‘brug’ dan ‘muur’. Les is het oude overboord soms en van nieuw niet overstuur. Les is lef, les is leven, les is telkens weer… Les is samen een stapje extra; les is… Les is méér.