Hoe KL de zorg vernieuwt met de samenleving

Overheidsbeleid richt zich vooral op het stimuleren van regionale samenwerking tussen zorgorganisaties onderling en met andere sectoren zoals het onderwijs. Dat is belangrijk, maar niet voldoende. Zolang we de problemen in de zorg alleen binnen bestaande kaders en instituties aanpakken, zal er wezenlijk niet veel veranderen.++De zorg loopt vastZo riep de Wetenschappelijke Raad voor het Regeringsbeleid (WRR) dringend op om de samenleving voor te bereiden op schaarste in de zorg. Zorginstituut Nederland gaf invulling aan dit advies via een ingrijpende film die laat zien wat er gebeurt als we niks doen. Bovendien loopt de solidariteit in de zorg gevaar omdat de gezamenlijk gefinancierde zorg steeds duurder wordt en er een einde komt aan wat we daarvoor willen en kunnen betalen. Gelukkig liggen de kansen voor nieuwe werkwijzen en samenwerkingen voor het oprapen. Nederland kent namelijk een prachtige infrastructuur van informele zorg: mantelzorgers, maatjes, vrijwilligers en buurtgenoten. Het is hoog tijd dat we de huidige kaders loslaten en het anders gaan doen. Hieronder beschrijven we wat daar volgens ons voor nodig is en hoe wij daaraan werken. 

Niet over mensen, maar met mensen

Beleidsmakers hebben de neiging om veel over mensen te praten, in plaats van met mensen. Ze spreken over cliënten, medewerkers, mantelzorgers, ouderen, mensen met een beperking en andere ‘doelgroepen’. Het is veel beter om hen te betrekken bij het oplossen van vraagstukken. Duurzame zorg is een van de belangrijkste maatschappelijke vraagstukken van deze tijd en de enige manier om tot vooruitgang te komen is door de samenleving mede-eigenaar te maken van de oplossing.De enige manier om tot vooruitgang te komen is door de samenleving mede-eigenaar te maken van de oplossing. We kunnen simpelweg niet meer alles bij zorgorganisaties neerleggen. Ook niet als we er meer geld in pompen. 

Kennisland zet in al zijn projecten de kennis en ervaring van de mensen die het dichtst op het vraagstuk zitten voorop. Dit doen wij bijvoorbeeld in het actieonderzoek Zinvolle daginvulling waarin we met mensen met dementie en hun omgeving in gesprek gaan om vanuit hun verhalen invulling te geven aan de vraag: ‘Hoe kan de gemeenschap bijdragen aan een zinvolle daginvulling voor mensen met dementie?’ Met onze serious games, zoals Samen & Anders, onderzoeken we samen met buurtbewoners wat zij voor elkaar kunnen betekenen op het gebied van zorg en ondersteuning, of voeren we een dialoog over fijn oud worden met bewoners, medewerkers en omwonenden van een zorgorganisatie.  

Duurzame vernieuwing vraagt om lerend vermogen

In de zorg is steeds meer nadruk komen te liggen op efficiëntie en controle, met een vaak rigide verdeling van taken en verantwoordelijkheden als gevolg. Dit werkt een systeem van overorganiseren vanuit wantrouwen in de hand. Om tot verbetering en vernieuwing te komen, is juist experiment, een lerende grondhouding en vertrouwen in de professionals en andere betrokkenen van de zorg nodig. Om tot verbetering en vernieuwing te komen, is experiment, een lerende grondhouding en vertrouwen in de professionals en andere betrokkenen van de zorg nodig. 

Taken, protocollen en verantwoordelijkheden zijn tot in de haarvaten van organisaties vastgelegd. Maar hoe leuk is het dan nog om in de zorg te werken? Waar ligt nog ruimte om te doen wat jij denkt dat goed is vanuit je professionaliteit, je kennis van de praktijk en je intuïtie? Jonge mensen komen van hun opleiding met nieuwe vaardigheden en vol van ideeën en energie een bolwerk binnen, dat nauwelijks ruimte biedt voor verandering. Ingesleten karrensporen maken het moeilijk om te vernieuwen. Bij Kennisland maken we die platgetreden grond los. 

We organiseren leer- en experimenteertrajecten in de zorg++Onze aanpakkenLees hier meer over onze aanpakken en methodes. . en focussen vooral op het lerend en vernieuwend vermogen van organisaties en medewerkers. Zoals in het programma Behoud is goud waarin werkgevers en hr-professionals experimenteren met acties die bijdragen aan het werkgeluk van zorgmedewerkers. Of in Lab2030, waarin zorgprofessionals vanuit verschillende organisaties experimenteren met hoe zij de verbinding tussen buurt en zorgorganisatie kunnen verbeteren. 

Van zorgsysteem naar gezondheidssysteem

Kennisland pleit voor een gezondheidssysteem in plaats van een zorgsysteem. Daarin staat zo lang mogelijk gezond en gelukkig leven centraal, en niet het tegen elke prijs genezen van ziekte.Kennisland pleit voor een gezondheidssysteem in plaats van een zorgsysteem. Daarin staat zo lang mogelijk gezond en gelukkig leven centraal, en niet het tegen elke prijs genezen van ziekte. Laten we daarover een goed gesprek voeren met elkaar, zodat we loskomen van deze te eenzijdige benadering. Gezondheid staat nooit op zichzelf, maar hangt samen met andere maatschappelijke vraagstukken zoals bestaansonzekerheid, het tekort aan (gezonde) woningen, de klimaatcrisis en de toegang tot goed onderwijs. Niet voor niets zijn gezondheidsverschillen de afgelopen decennia onverminderd groot gebleven. 

Laten we de complexiteit van gezondheid omarmen en samen, domeinoverstijgend werken aan gelijke(re) kansen op gezondheid voor de hele samenleving. 

Kennisland is sinds april 2022 onderdeel van Stichting CAOP, net als Sardes, dat verantwoordelijk is voor het programma Alles Is Gezondheid, waar ook het Institute for Positive Health (iPH) deel van uitmaakt. Samen onderzoeken we hoe we de gezondheid van Nederland kunnen verbeteren. Denk je met ons mee? Stuur een bericht naar sz@kl.nl.