Twee directeuren over het ontstaan van de beweging Leven Lang Leven

Lees hier meer over Nora van der Linden (‘N’ in onderstaande tekst) en Cyril van Sterkenburg (‘C’). En deel vooral je eigen goede ideeën voor een betere ouderenzorg! Meer informatie over Leven Lang Leven vind je hier. 

Zowel Kennisland als Vandejong zijn initiatiefnemer van Leven Lang Leven. Hoe is het idee voor deze samenwerking ontstaan?
N: In 2016 had Kennisland een informeel gesprek met het ministerie van VWS. We bespraken hoe je het sociale innovatie-denken kunt loslaten op een ingewikkeld vraagstuk als ouder worden in de toekomst. Naar aanleiding daarvan vroegen ze ons om met een voorstel te komen.
C: Onze organisaties werkten op dat moment nog samen in een coworking space. Daardoor sparden we onderling vaak over dit soort onderwerpen. Toen de structuur voor jullie voorstel eenmaal was opgezet, hebben we samen gezocht naar een manier om het toegankelijker te maken – het was een lastig onderwerp. Dat was heel leuk om samen te doen en leverde meteen een sterk en tot de verbeelding sprekend projectplan op waarin politiek, organisatie, innovatie en communicatie elkaar versterken.Leven Lang Leven is een project waarin politiek, organisatie, innovatie en communicatie elkaar versterken.

Hadden jullie ervaring met dit soort projecten?
N: Als organisatie organiseren we dit soort innovatieprojecten vaker. Kennisland en Vandejong werkten bijvoorbeeld eerder samen aan Onze Nieuwe School, waarvoor we, samen met Gemeente Amsterdam, alle Amsterdammers uitdaagden om met een idee te komen voor hun ideale basisschool. Uit alle inzendingen koos een jury, net als in dit project, de tien meest opvallende en kansrijke voorstellen, waarbij we alle belanghebbende partijen meenamen in het proces. Van leerlingen tot docenten. Uit de plannen die doorontwikkeld mochten worden zijn uiteindelijk vier nieuwe scholen ontstaan.

Dat klinkt alsof jullie beiden graag vernieuwen. Wat betekent innovatie eigenlijk voor jullie?
N: Voor mij betekent het: samenwerken aan hoe het anders kan, met de direct betrokkenen. Het gaat altijd over een vooruitgang zodat het beter wordt voor mensen. En innoveren is actief, het betekent werken en bouwen.
C: Mensen denken bij innovatie vaak aan futuristische techniek, dat alles op die manier vooruit moet. Maar maatschappelijke innovatie gaat daar niet altijd over. Een systeemverandering of de dingen echt anders aanpakken gaat vaak juist over het omdenken van de gang van zaken. Het gaat vaak over vragen stellen en bedenken hoe het ook zou kunnen.
N: Het gaat daarbij om samenwerken, want sociale innovatie gaat over het inzetten van collectieve intelligentie die in de samenleving aanwezig is.Sociale innovatie gaat over het inzetten van collectieve intelligentie die in de samenleving aanwezig is. Het gaat erom inclusieve processen te ontwerpen om met elkaar tot doorbraken te komen van complexe maatschappelijke vraagstukken.

Hoe verhouden jullie je tot het onderwerp verpleegzorg?
C: Helemaal in het begin hebben we een gesprek gehad met elkaar over onze oude dag. Nog niet in de context van het project, meer van wat zegt het ons nou? Niemand had er echt persoonlijke ervaring mee. Het is ook niet per se een aantrekkelijk onderwerp om over te praten. Terwijl, daar kwamen we achter, het levert bijna altijd een mooi gesprek op, want het iedereen aan.
N: Het is misschien niet iets wat je gauw bespreekt, maar iedereen blijkt er wel ideeën over te hebben. En dat is er ook bijzonder aan, het menselijke niveau. Je hoeft geen theorie te kennen om te bedenken hoe je wil leven.

Maar een mooi gesprek voeren onderling is vast anders dan een lastig onderwerp bespreekbaar maken voor de hele samenleving?
C: Er zijn zoveel problemen in de zorg. Te weinig handen aan het bed, te weinig tijd, te weinig plekken in verpleeghuizen. Dat maakt het voor mensen, voor de publieke opinie, maar ook voor de mensen die zorgen of zorg nodig hebben lastig om na te denken over later. Want de urgentie voel je nu. Daarom gingen veel gesprekken over welke toon je nodig hebt om mensen vrij van de huidige problematiek te kunnen laten nadenken over de toekomst.
N: Ja, de vraag was niet alleen, hoe betrek je de samenleving om andere oplossingen te bedenken. Maar ook: hoe verwoord je dat op zo’n manier dat mensen zich uitgenodigd voelen. Dat ze niet het gevoel hebben dat er iets over ze uitgestrooid wordt. Daarom hebben we vanaf het begin gezegd, het moet een beweging zijn die gaat over het leven. Niet alleen over oud wordenWe hebben vanaf het begin gezegd, het moet een beweging zijn die gaat over het leven. Niet alleen over oud worden., want daar rust toch een stigma op. Leven Lang Leven gaat over, wat kun je nog wel en hoe wil je je leven inrichten als je ouder bent.
C: Dat past ook heel goed bij onze organisaties: optimisme, verder vooruitkijken en maatschappelijke problemen oplossen met de mensen over wie het gaat.++Over KLLees hier wat we doen en waar we voor staan. En in dit geval gaat het over iedereen, we gaan bijna allemaal met deze problematiek te maken krijgen. En daarom kunnen we er ook met z’n allen aan werken en mag iedereen meedoen – van zorgprofessionals en beleidsmakers tot kunstenaars en ondernemers.

Was dat de grootste uitdaging, mensen meekrijgen?
N: Alleen al het woord verpleegzorg. Dat doet je denken aan verpleeghuizen, en die hebben niet echt een positief imago. Dus hoe inspireer je mensen om toch over die periode na te denken als iets wat ook prettig zou kunnen zijn? En hoe kun je mensen jonger dan zeventig daar nu al bij betrekken?
C: Want dat is opvallend, je schuift het voor je uit. Iedereen heeft er een beeld bij, maar dat is altijd – ook al ben je dus zeventig – voor veel later. Ondanks de enorme diversiteit onder ouderen, lijkt het alsof iedereen op het einde in een trechter loopt.Ondanks de enorme diversiteit onder ouderen, lijkt het alsof iedereen op het einde in een trechter loopt. Het maakt niet uit hoe je je leven hebt ingericht, uiteindelijk beland je in een verpleeghuis. En over dat laatste stukje heb je dan niks meer te kiezen. Dat was vroeger misschien de logica, maar dat past helemaal niet meer bij de manier waarop wij tegen het leven aankijken.

Hoe maak je van een voorstel dan een project als Leven Lang Leven?
N: In het ontwerpen van dit soort processen zijn er steeds een aantal terugkerende aspecten die belangrijk zijn. Hoe zorg je ervoor dat het open is? En hoe creëer je haakjes voor systeempartijen om er ook iets mee te doen. Mensen hebben vaak innovatieve ideeën++Zelf een goed idee voor de ouderenzorg?Kijk op www.levenlangleven.nu hoe je mee kan doen. Wie weet wordt jouw idee wel werkelijkheid met behulp van ons pioniersprogramma waarmee we goede ideeën verder ontwikkelen. voor hun eigen directe omgeving, maar het moet ook altijd weer gaan over die overkoepelende vraag: hoe organiseren we het met elkaar als samenleving anders? En daarvoor is het belangrijk dat er ook partijen aanhaken die dat weer kunnen verbreden of opschalen. Dus je moet het zo organiseren dat je met kleine groepjes de diepte in kan, en dat je die dan weer groter maakt zodat anderen in de wereld er iets mee kunnen.Je moet het zo organiseren dat je met kleine groepjes de diepte in kan, en dat je die dan weer groter maakt zodat anderen in de wereld er iets mee kunnen.

Wat hopen jullie te bereiken met Leven Lang Leven?
C: Ik zou het mooi vinden als we de kleine persoonlijke innovaties die we in het begin ophalen in de komende vijf tot tien jaar echt als de paddenstoelen uit de grond zien schieten. Omdat ze worden gezien, gekopieerd of inmiddels onderdeel van een systeem zijn. En dat ze, omdat ze vaak worden herhaald, veel impact hebben.
N: Ik hoop ook dat er ruimte komt voor vernieuwing. Dat we zuurstof brengen op een plek waar nog weinig nieuwe inspiratie komt. Dat het vanzelfsprekender is om te innoveren, en dat mensen niet bang zijn voor nieuwe ideeën. Dat de leefwereld van die vernieuwers uiteindelijk leidt tot systeeminnovatie, dat is het streven.

Wanneer is Leven Lang Leven een succes voor jullie?
N: Ik denk niet dat je met een programma van een paar jaar het hele systeem gaat veranderen. Dus eigenlijk denk ik dat het voor mij een succes is als we dingen naar boven krijgen, dat we weten wat de knelpunten in het systeem zijn waar we wat mee moeten. Sommigen dingen zullen misschien niet werken, maar daar komen we dan ook achter. Uiteindelijk wil je een soort vonkjes van vernieuwing waarmee je zichtbaar maakt waar de ruimte moet komenUiteindelijk wil je een soort vonkjes van vernieuwing waarmee je zichtbaar maakt waar de ruimte moet komen., zodat het inclusief wordt en iedereen z’n oude dag op een goede manier kan leven. Dus voor mij is dit het begin van een innovatiebeweging die steeds groter moet worden.
C: Zo hebben we er ook over gedroomd. Niet als een eenmalig project, maar iets waar je een leven lang mee vooruit kunt.