Wat we tot nu toe leerden over macht en tegengaan van onderdrukking

De field guide is ontworpen als een startpunt om de overlappende systemen van onderdrukking (zoals kolonialisme, witte suprematie++Witte suprematieDe veronderstelling dat witte mensen superieur zijn aan mensen van kleur en hen daarom zouden moeten overheersen., heteropatriarchie++HeteropatriarchieEen sociaal-politiek systeem waar cisgendermannen en heteroseksuelen gezag hebben over cisgendervrouwen en over anderen seksuele oriëntaties en genderidentiteiten. Cisgender is een term voor mensen van wie de genderidentiteit overeenkomt met hun geslacht toegewezen bij geboorte., etc.) die velen van ons hebben geïnternaliseerd en (ongewild) blijven reproduceren in onze ontwerppraktijken, te bestrijden. Een groot deel van het team van Kennisland heeft met Maya Goodwill samengewerkt tijdens het prototypen van de field guide. Onze lessen zie je hieronder.

Bij Kennisland realiseren we ons dat we nog veel werk te doen hebben om systematische onderdrukking aan te pakken en ervoor te zorgen dat onze impact in lijn is met onze intenties++Institutioneel racisme en inclusief werkenLees ook dit opiniestuk van Marcel ‘Institutioneel racisme in Nederland Kennisland, een blik naar binnen’. En ons beleid ten aanzien van inclusief werken. . Nadat Maya de field guide met ons deelde, wilden we een manier vinden om het power literacy framework, en in het bijzonder Maya’s concept van ‘power checks’, te integreren en in te bedden in onze projecten en manier van werken. Dus besloten we om opnieuw met Maya samen te werken, deze keer met haar als coach, om onze reis naar sociale rechtvaardigheid voort te zetten. Eén van de eerste dingen die we deden was een prototype maken van de field guide in één van onze projecten, waarbij we de reflectie-oefeningen herschreven zodat ze beter op ons werk aansloten. Het vertaalproces alleen al zette ons aan het denken over de betekenis van macht (aangezien sommige Engelse termen geen goede Nederlandse vertaling hebben), en over de kracht van woorden en taal zelf. 

Vijf vormen van macht

Het power literacy framework bestaat uit vijf vormen van macht die in participatief onderzoek en ontwerpprocessen voorkomen, met een verschillende, maar wel met elkaar samenhangende definitie en impact. We merkten dat het benaderen van macht door middel van het framework ons beter in staat stelde om de verschillende manieren waarop macht in onze projecten opduikt“Door het voor mij vrij abstracte begrip macht uit te splitsen in vijf verschillende vormen, kon ik op een praktische manier nadenken over hoe macht voorkomt in onze projecten.” – Sarai echt te begrijpen. We hebben bijvoorbeeld al macht vóór de start van het project, door de manier waarop we het vraagstuk framen (goal power), maar ook tijdens het project door de manier waarop we de mensen betrekken (role power). Interviewen we directbetrokkenen bijvoorbeeld of vragen we hen om cocreator te zijn? Daarnaast hebben we de macht om te besluiten wie er bij het ontwerp en het verloop van het project worden betrokken (access power) en bepalen wij op welke manier we (samen)werken, dus aan welke (ongeschreven) regels iedereen zich dient te houden (rule power). Als laatst is het belangrijk om je bewust te zijn van je eigen privileges, die je ook kunt inzetten om het speelveld gelijker te maken voor onderdrukte groepen.

De afgelopen maanden hebben we het power literacy framework en onze vertaling van de field guide toegepast in ons project ‘Leven Lang Leven’ – waarin we sociale vernieuwers begeleiden bij het ontwikkelen van hun idee voor fijn ouder worden. Nu we net de eerste fase van het project achter de rug hebben, ontstond een natuurlijk moment voor reflectie en toetsing. We onderzochten in een power check workshop hoe macht een rol speelde in de eerste fase van het project en wat we konden verbeteren voor de tweede fase. 

Het proces kon soms moeilijk en ongemakkelijk zijn. Sarai: 

“Ik realiseerde me dat ik veel van de beslissingen die ik dagelijks neem op de automatische piloot doe en dat ik, alleen al door dat te doen, bijdraag aan een systeem van onderdrukking.” 

Field guide glossary

Niet over één nacht ijs

Hoewel we nog maar een kleine stap hebben gezet in een lang en niet zo eenvoudig proces, was het erg waardevol om als team bij elkaar te zitten en te reflecteren. Omdat we binnen het projectteam al een aantal discussies hadden gehad over wat er gedaan kon worden om de macht eerlijker te verdelen en ongelijkheid tegen te gaan, dachten we dat we de uitkomst van de workshop wel enigszins“Zelfs als je denkt dat je het al weet, is het ongelooflijk belangrijk om even de tijd te nemen om je aannames te checken. Dan blijkt dat er nog een hele wereld te winnen valt.” – Fien konden voorspellen. Niets was minder waar! Aan het eind van de workshop zijn er tien nieuwe acties naar voren gekomen om onderdrukking in het project aan te pakken. 

Zo realiseerden we ons dat we de doelgroep van dit project (ouderen) beter konden betrekken en een grotere rol konden geven door niet alleen af en toe met hen te praten en hen te laten reageren op dingen (bijvoorbeeld door ze de rol van ‘deelnemer’ te geven). Maar door een deel van onze beslissingsbevoegdheid in het ontwerp van het programma ook echt aan hen over te dragen. Als gevolg daarvan hebben we een klankbord samengesteld van ouderen die ons helpen bij het nemen van beslissingen over essentiële onderdelen van het programma. Zij zijn daarmee co-designers geworden. 

Een ander besef was dat we laaggeletterden en mensen die Nederlands als tweede taal spreken onbewust buitensloten door ons taalgebruik. Ook legden we, door de aanmeldprocedure volledig digitaal te maken, de lat hoog voor mensen die zich wel wilden aanmelden maar niet zo digitaal vaardig zijn. Daarom hebben we de communicatie van Leven Lang Leven door een ‘B1-check’++Is het B1?Een handige website om te checken of een woord door de meeste mensen wordt begrepen is ishetb1.nl. gehaald, hebben we de website drastisch veranderd door overbodige informatie te schrappen en meer gebruik te maken van visuals en hebben we het mogelijk gemaakt om je per post aan te melden voor het programma.

Omarm het ongemak

We realiseerden ons dat het werk nog niet gedaan is, en dat we in de toekomst zeker nog fouten zullen maken. Er is geen quick-fix als het gaat om systemische onderdrukking. Wat we nu wel begrijpen, is dat je prioriteiten moet stellen en tijd moet maken voor gerichte acties, zelfs als het aanvoelt als een langzaam proces. Het gaat erom dat je je meer bewust wordt van de onzichtbare normen“Ik heb geleerd hoe makkelijk je bepaalde aannames die je hebt over het hoofd ziet, en hoe leerzaam het is om die expliciet te maken. Want dat zijn de oordelen waarmee je naar een situatie of groep mensen kijkt, en die dus ook je gedrag beïnvloeden.” – Willemijn, waarden, overtuigingen en veronderstellingen die bepaalde mensen onderdrukken en zelfs schaden, en daarom kan het soms ongemakkelijk en uitdagend zijn om de confrontatie aan te gaan. We hebben geleerd, en leren nog steeds, om dit ongemak te omarmen en open te staan voor de confrontatie met onze eigen aannames, vooroordelen en misvattingen.

Na het framework te hebben toegepast op dit project, hebben we een Kennisland-specifiek werkblad ontwikkeld. Het is gebaseerd op de field guide, maar aangepast aan onze manier van werken. We hebben elke projectleider gevraagd om het in hun project op te nemen, en we hebben tijd gemaakt om na een maand onze ervaringen ermee uit te wisselen. Tot nu toe werkt het inbedden van een reflexieve werkvorm in onze projecten in de vorm van een werkblad goed voor ons en zijn we van plan het in de toekomst te blijven gebruiken. We beseffen dat dit werk voor ons van blijvende aard zal zijn en nooit perfect zal zijn. Hoe meer we leren, hoe meer we ons ervan bewust worden dat er nog zoveel te leren valt! Desondanks zijn we ervan overtuigd dat het power literacy framework en de bijbehorende field guide waardevolle en noodzakelijke hulpmiddelen zijn voor iedereen die in de sociale of publieke sector werkt als ontwerper, innovator, onderzoeker, beleidsmaker of facilitator. 

Als je geïnteresseerd bent in meer informatie, kijk dan op power-literacy.com of neem contact op met Maya via goodwill.maya@gmail.com.