Afscheid van een radicale vernieuwer

Internetpionier

Op zijn veertiende hielp Swartz met de ontwikkeling van het RSS-protocol, een protocol dat een hoeksteen is bij het uitwisselen van nieuws op het internet. Hij stond aan het begin van de technische infrastructuur van Creative Commons, zodat wij nu via Google kunnen zoeken naar tientallen miljoenen bronnen met een Creative Commons-licentie. Als Wikipediaan schreef hij vele artikelen en was hij actief lid van de community.

In 2011 werd Swartz aangeklaagd voor het stelen van miljoenen artikelen van de uitgever JSTOR (een educatieve uitgever), terwijl hij op het MIT (Massachusetts Institute of Technology) was. Het was een statement dat kennis en wetenschap vrij beschikbaar zouden moeten zijn. Ondanks dat hij de artikelen niet verder verspreid heeft en het MIT en JSTOR geen civiele procedure startten, ging het proces door en leek er een zware gevangenisstraf geëist te gaan worden van 50 jaar.

Swartz leed aan depressie. De zware straf die boven zijn hoofd hing lijkt bepalend te zijn geweest in zijn keuze om zijn leven te beëindigen. Het MIT heeft een onderzoek aangekondigd naar de rol van het instituut in de dood van Schwartz en er zijn petities gestart om Schwartz postuum excuses aan te bieden.

Symbool van een wereldwijde beweging

Aaron Swartz is de afgelopen dagen, misschien tegen wil en dank, symbool geworden voor de wereldwijde beweging die pleit voor open kennis en informatie, de hervorming van het auteursrecht en het (Amerikaanse) rechtssysteem, en tegen de criminalisering van een hele internetgeneratie.

Kennisland is onderdeel van deze beweging. Ook wij werken aan de technische infrastructuur van Creative Commons, doen projecten met Wikipedia en zijn betrokken bij het open beschikbaar krijgen van kennis die nu achter auteursrechtelijke of andere muren zit. Zonder de bijdragen van mensen als Swartz zou dat zeker niet kunnen.

De dood van Aaron Swartz is een persoonlijk tragedie van een geniaal persoon en zegt tegelijkertijd veel over de strijd die geleverd wordt voor de beschikbaarstelling van kennis in de wereld. Dat de dood van Swartz niet op zichzelf staat, laten de eerste reacties vanuit zijn achterban zien. In reactie op de dood van Aaron heeft de hackersgroep Anonymous de website van het MIT gehackt, is er een dringende oproep gekomen van veel academici om verandering van verouderde wetgeving en hebben zij hun werk massaal open beschikbaar gesteld via de #pdftribute hashtag.

Eurocommissaris Neelie Kroes heeft in een publieke reactie het werk van Swartz neergezet als verstorend (disruptive) maar in hoge mate bevorderlijk en pleit aansluitend voor de hervorming van het auteursrecht:

“I would never condone unlawful activity. But in my view, if our laws, frameworks and practices stand in the way of us getting all those benefits, then maybe they need to be changed”.

Dialoog is beter dan strijd

De dood van Swartz laat de fragiliteit van een mensenleven zien en tegelijkertijd de robuustheid van een wereldwijde maatschappelijke beweging die pleit voor het openstellen van kennis en informatie en steeds meer terrein lijkt te winnen. Hoewel de dood van Swartz op dit moment vooral aangegrepen wordt om nog eens het belang van hervorming of pro open aan te tonen, schuilt er gevaar in het framen van de gebeurtenis als een David vs. Goliath-strijd, waarbij Swartz in de hoedanigheid van David het opneemt tegen de almachtige Goliath, de gevestigde orde.

Uit een dergelijke dualiteit zal nooit iets nieuws kunnen voortkomen. Wat we nodig hebben is een dialoog. Aaron Swartz was vooral een persoon die de samenleving ten goede wilde veranderen en daarmee aan het werk is gegaan, ongeacht of hij het tegen grote partijen wilde opnemen of niet. Laten we hopen dat de dood van Swartz een breekijzer kan zijn voor het voeren van een betere dialoog over hoe we als samenleving omgaan met informatie in dit digitale tijdperk.
Nikki Timmermans & Maarten Zeinstra