Wie het dagelijkse nieuws volgt krijgt niet het idee dat Nederland om grote uitdagingen verlegen zit. Economische crisis. Zorg- en pensioenkosten die de pan uit rijzen. Klimaatverandering en zeespiegelstijging. Iets met de euro. In politiek Den Haag nemen grote maatschappelijke uitdagingen daarom een steeds opvallender plek in op de beleidsagenda’s. In de topsectorenaanpak, de belangrijkste pijler van het economisch beleid van minister Verhagen, komt de term ‘grand challenge’ voor op vrijwel iedere pagina van de inmiddels imposante beleidsdocumentatie. De overheid wil samen met bedrijfsleven en kennisinstellingen werken aan kansrijke oplossingen voor dergelijke uitdagingen. Interdisciplinair en met veel kruisbestuiving.
Dat moet toch lukken. Het begin is er in elk geval bij de ene grand challenge die helemaal niet urgent is, maar wel Neerlands grootste economisch-maatschappelijke flagship beoogt te worden: de berg (www.diebergkomter.nl).
Waar ging het ook alweer over? NU-journalist Thijs Zonneveld opperde vorig jaar op 9 juli in een wat zurige en tegelijk ambitieuze column dat het tijd wordt dat Nederland eens een eigen berg gaat bouwen. Kun je eindelijk in eigen land op wintersport, en bovendien biedt een berg nog tal van andere voordelen. Hij raakte een snaar die allerlei volk in beweging zette. Binnen de kortste keren meldden zich diverse geïnteresseerde bedrijven en wetenschappers. Met bijvoorbeeld Philips, TomTom, Tata Steel en Geodan zijn het niet de minste die hun naam aan de berg hebben verbonden.
Alpofiel
Ik ben een enorme bergenliefhebber, dus in dat opzicht was ik al meteen voor het idee gewonnen. Maar ik vermoed dat de meeste aangehaakte bedrijven niet zo ‘alpofiel’ zijn, en in de berg vooral een interessante marketingstunt (en inkomsten) zien. Voor pure marketing is alle beweging rondom de berg echter net iets te serieus. Er is iets anders met de berg. Het idee verenigt onderzoekers, bedrijven en investeerders uit zeer diverse hoek rond zeer uitdagende en soms hele nieuwe R&D-vragen. Het gaat om logistiek en transport, om bouw en constructie, om businessinnovatie, groene energie, klimaat, vormgeving, architectuur, food. De lijst kan nog veel langer worden gemaakt.
Juist in de bergen aan veeleisende en soms radicale R&D-vragen schuilt de kracht van de Nederlandse berg. Er vinden ontmoetingen plaats tussen allerlei verschillende disciplines. Kruisbestuiving is onder handbereik. Kennis wordt (om niet) uitgewisseld en nieuwe kennis ontstaat. Precies waar Den Haag op inzet. De berg opbouwen begint met kennis opbouwen.
Benut vrijgekomen energie
Of de berg er ooit echt komt is daarom helemaal niet belangrijk. Interessanter is of er kennis wordt opgebouwd die tot nieuwe of verbeterde producten en diensten leidt. En die helpt om de wél urgente uitdagingen waar Nederland voor staat op te lossen. Want die uitdagingen maken stuk voor stuk niet de energie los die vrijkomt bij een fabelachtig en extreem ambitieus project als de berg. Wat mij betreft wordt de berg onderdeel van de topsectorenaanpak. Doet die ook meteen zijn naam eer aan.