Hoera voor de zorgverzekeraar

Zorgverzekeraars zijn niet de meest populaire organisaties binnen zorg en welzijn, zeker niet wanneer zij iets in het systeem willen veranderen en bijvoorbeeld op kwaliteit van zorg proberen in te kopen++KwaliteitIn 2018 wilde zorgverzekeraar Menzis meer vergoeden aan zorgaanbieders in de Geestelijke gezondheidszorg die betere kwaliteit leveren. Hierop kwam veel kritiek; een zorgverzekeraar zou niet kunnen bepalen wat ‘betere zorg’ is. De reacties onder dit filmpje geven de populariteit van zorgverzekeraars goed weer. . Er wordt al snel gewezen naar de zorgverzekeraar als er iets in de zorg niet mag, of als de zorg te duur is. Maar de zorgverzekeraars hebben een belangrijke taak binnen de zorg en voeren die eigenlijk heel goed uit. 

Met compleet uit de lucht gegrepen cijfers++Nogal randomDe auteurs claimen: “25 procent kostenbesparing en 25 procent meer tijd voor zorgverlening, want 25 procent minder bureaucratie.” Maar zeggen zelf ook “Natuurlijk zijn deze percentages een slag in de lucht.” En dat terwijl er wel cijfers over bestaan, zie volgende alinea. claimden Marjolein Smidt en Mathieu Weggeman op 7 december 2022 in NRC dat het verwijderen van zorgverzekeraars uit het zorgstelsel een kostenbesparing oplevert. Volgens hen kan al het geld dat zorgverzekeraars besteden makkelijk terug naar de zorg en kan een nationaal administratiekantoor alle betalingen aan zorgaanbieders uitvoeren. Het erop lijkt dat de schrijvers niet weten hoe efficiënt zorgverzekeraars zijn met taken die linksom of rechtsom toch uitgevoerd moeten worden, zoals kwaliteitsbevordering, betalingen en kostenbeheersing.

Afschaffing verzekeraars: verdubbeling van bureaucratie

Zorgverzekeraars beconcurreren elkaar op prijs en zoeken daarom altijd manieren om hun backoffice zo efficiënt mogelijk te laten zijn. Hierdoor zijn de totale overheadkosten van zorgverzekeraars in 2018 slechts 3% van het zorgbudget.De totale overheadkosten van zorgverzekeraars waren in 2018 slechts 3% van het zorgbudget. Daarmee zijn ze een van de meest efficiënte organisaties in Nederland. Miljoenen betalingen aan zorgaanbieders vinden razendsnel plaats++BronBouwmans, M. (2019) ‘Het zorgstelsel ontrafeld’ p83.. Het ziekenfonds, dat bestond tot 2005, voerde dezelfde functie uit met overheadkosten van 5,8% van het zorgbudget. Een nationaal administratiekantoor, of een zorgfonds, zou leiden tot bijna een verdubbeling van de bureaucratie in de zorg++ZorgfondsDavid Ikkersheim maakte al in 2017 een overzicht van de gevolgen van een zorgfonds. . 

Naast de structurele verdubbeling van de bureaucratie worden de transitiekosten geschat op vijf miljard euro. Tijd, geld en energie van mensen worden verspild, terwijl we die juist goed kunnen gebruiken om samen de problemen in de zorg aan te pakken: tekort aan zorgmedewerkers, groeiende gezondheidsverschillen, duurzaamheid en hoge kosten. 

Waar komt toch het idee vandaan dat de overheid dit beter kan?Waar komt toch het idee vandaan dat de overheid dit beter kan? Er zijn zoveel voorbeelden van falende ict-projecten bij de overheid. Waarom denken mensen dat het een goed idee is om een goed werkend systeem voor zorgbetalingen over te hevelen naar de overheid? De overheid laat keer op keer++Notoire wanbetaler“De overheid staat bekend als wanbetaler, blijkt volgens de ombudsman opnieuw.” Lees verder zien dat het niet in staat is om uitbetalingen goed, snel en op maat te verzorgen.  

‘Nee’ verkopen

Zorgverzekeraars voeren niet alleen betalingen uit aan zorgaanbieders. Ze kopen ook zorg in en hebben hierbij de taak om voldoende zorg in te kopen die van goede kwaliteit is. En daar wringt de schoen vaker dan bij de betalingen. Want hier moet een zorgverzekeraar soms ‘nee’ verkopen; er is altijd meer vraag naar zorgEr is altijd meer vraag naar zorg dan dat er budget is. dan dat er budget++BudgetHet budget wordt vastgesteld door de overheid en zorgverzekeraars keren geen winst uit. In deze reactie van de voorzitter van Menzis, Wouter Bos, staat wat zorgverzekeraars wel en niet mogen. is. Overal ter wereld zie je hoogoplopende discussies over wie, hoe en wanneer een betaler van zorg ‘nee’ moet zeggen. Nederland heeft een van de duurste zorgsystemen, maar dit komt niet door de overhead van zorgverzekeraars. Zorgverzekeraars kopen nog juist erg veel zorg in waarbij het niet altijd duidelijk is of dit effectief is++Effectief?De niet-effectieve zorg in ziekenhuizen wordt voorzichtig, geschat op 6% van alle behandelingen. Dit is alleen nog maar de bewezen niet-effectieve zorg; er is ook een deel waarvan de effectiviteit niet bewezen is. Lees meer. In bijvoorbeeld het Verenigd Koninkrijk gaat het er strenger aan toe en is er goedkopere zorg; artsen verdienen minder, er zijn meer wachtlijsten, en minder goede zorguitkomsten. Het gevolg van dat nationale, zuinige systeem is dat mensen die dat kunnen betalen zich bijverzekeren en de kloof tussen rijk en gezond, en arm en niet gezond groter wordt. 

Lagere kosten zijn mogelijk als de zorgverzekeraars nog strenger budgetteren, maar deze veranderingen worden vooral tegengehouden door zorgaanbieders++Dwarsliggers“Dokters en ziekenhuizen – en dus niet zorgverzekeraars! – domineren de zorgmarkt, en met een beroep op het publieke vertrouwen frustreren ze maar al te vaak hervormingen.” Lees meer . De zorgverzekeraars moeten inkopen op kwaliteit, maar hebben hiervoor over het algemeen te weinig inhoudelijke kennis, en te weinig tijd en ruimte vanwege het laag houden van de overheadkosten. Daarnaast moeten zorgverzekeraars rekening houden met maatschappelijke ontwikkelingen++Maatschappelijke ontwikkelingenZoals langer zelfstandig wonen in de ouderenzorg, meer verbinding en welzijn in de wijk en technologische en sociale innovaties. en samen met de zorgaanbieder afspraken maken over de toekomst. Met minder druk op lagere kosten en als gelijkwaardige gesprekspartner van zorgaanbieders en patiëntenorganisaties, zouden zorgverzekeraars deze rol beter kunnen uitvoerenMet minder druk op lagere kosten en als gelijkwaardige gesprekspartner van zorgaanbieders en patiëntenorganisaties, zouden zorgverzekeraars hun rol beter kunnen uitvoeren. en betere langetermijnafspraken kunnen maken met patiënten(organisaties), zorgaanbieders en regionale netwerken. Dit creëert rust bij zorgaanbieders, verhoogt de kwaliteit en verlaagt de kosten. 

Boeman aanwijzen helpt niet

Het zorgsysteem is niet perfect en dat zal het ook nooit worden. Het blijft onuitstaanbaar dat je als cliënt geweigerd kan worden vanwege een budgetplafond. Maar de zorg is niet oneindig. We kunnen er niet telkens meer mensen en meer geld in blijven steken, het houdt een keer op. Als partijen in de zorg, waaronder zorgverzekeraars, op een gelijkwaardige manier samenwerken aan veranderingen en keuzes die nodig zijn, levert dit meer duurzame oplossingen op dan één partij als boeman en één partij als redder aan te wijzen en te denken dat alles daarmee is opgelost. 

Bepaalde onderdelen van het zorgsysteem kunnen zeker verbeterd worden, of zelfs radicaal anders ingericht. Van zorgaanbieders wordt verwacht dat ze elk jaar opnieuw een contract afsluiten met alle zorgverzekeraars. Elke zorgverzekeraar heeft zijn eigen voorwaarden. Uiteindelijk is het doel dat de zorg hierdoor verbetert, maar meerjarencontracten lijken een betere optie. Het zou mooi zijn als zorgverzekeraars meer erkenning krijgen voor de inhoudelijke keuzes die ze maken. Ik ga dit overstapseizoen eens uitzoeken welke zorgverzekeraar het beste samenwerkt met andere partijen in de zorg. Tips zijn welkom.

Ferry Nagel