Het gaat goed met Nederland als kennisland. In de zojuist verschenen Global Innovation Index van INSEAD is ons land dit jaar gestegen van de negende naar de zesde plek. Daarmee komt Nederland akelig dicht in de buurt van de door het laatste kabinet Balkenende en demissionaire kabinet Rutte zo gewenste top 5-notering. Op de losse afstanden blijft Nederland echter een middenmoter. Behalve op het creatieve vlak. Daar staat Nederland bij de eerste drie. Kan de champagne open bij de topsector Creatieve industrie?
Laten we niet te snel juichen. De Global Innovation Index (GII) is weliswaar al jaren een van meest toonaangevende indices om innovatie en kenniseconomie te meten, maar het is niet de index die het kabinet hanteert in haar ambitie om bij de beste kenniseconomieën te horen. Dat is namelijk de Global Competitiveness Index van het World Economic Forum, en daarin staat Nederland zevende in de meest actuele versie. In beide rankings zit Nederland echter in de lift.
Het nut en de betrouwbaarheid van de indexcijfers blijft een punt van discussie. Bijvoorbeeld over de verschillen in berekening tussen indices en tussen jaargangen. Maar met de enorme hoeveelheid data die wordt gebruikt, laten de rapporten al jaren wel een belangrijk, consistent beeld zien. Nederland is een allrounder als het over innovatie gaat, en zeker geen specialist op de losse afstanden. In de Kenniseconomie Monitor van 2010 schreven we: ‘We scoren op veruit de meeste indicatoren redelijk goed, zonder ergens echt te excelleren. Doordat we overal wel meekomen is onze score voor het algemeen klassement vaak hoger dan op alle losse onderdelen.’
Global Innovation Index
Zo ook weer in de Global Innovation Index van dit jaar. Die is opgebouwd uit zeven subindices waarop landen eveneens in een ranking worden geplaatst. Nergens komt Nederland hoger dan de zesde plek in de overall ranking. Op Human Capital & Research, waarin onder andere uitgaven aan onderwijs en R&D zitten, scoort Nederland zelfs ronduit slecht. Er is echter één uitzondering: creative outputs. Daar staat Nederland met brons op het wereldwijde podium, achter Zwitserland en Malta (!). Vorig jaar werd ‘slechts’ een achtste plek gescoord. Dat is een bijzondere ontwikkeling, die, zeker in verband met het topsectorenbeleid, interesse wekt bij de creatieve industrie.
|
Nederlandse prestaties in de Global Innovation Index |
2012 | 2011 |
| Overall ranking | 6 | 9 |
| 1. Institutions | 11 | 13 |
| 2. Human capital & research | 34 | 32 |
| 3. Infrastructure | 11 | 18 |
| 4. Market sophistication | 15 | 11 |
| 5. Business sophistication | 12 | 8 |
| 6. Knowledge & technology outputs* | 7 | 6 |
| 7. Creative outputs | 3 | 8 |
* In 2011: 'scientific outputs'
Om alle valse hoop maar direct weg te nemen: de stijging kan niet op het conto komen van het beleid, want de gebruikte cijfers lopen altijd achter bij de huidige stand van zaken. De werkelijke oorzaak ligt bij de onderzoekers van INSEAD. Die hebben dit jaar een aantal nieuwe indicatoren toegevoegd aan de Creative outputs subindex, onder de noemer ‘online creativiteit’. Data zoals merkregistraties, digitale businessmodellen en procesinnovaties werden al meegeteld. Daar zijn nu zaken bij gekomen als de registratie van domeinnamen, het aantal maandelijkse edits op Wikipedia (gerelateerd aan de omvang van de bevolking van 15-69 jaar oud) en het aantal uploads naar YouTube. Op dat setje scoort Nederland internationaal uitzonderlijk goed. Alleen IJsland doet het beter. Samen met een zeer hoge score op indicatoren van (export van) creatieve producten en diensten is de Creative outputs subindex daarmee de stuwende motor voor de Nederlandse ranking.
Winst ondanks wassen neus
Het is een beetje een wassen neus. Wat je waarneemt en meeweegt bepaalt de positie. Maar daar hebben de politiek en het lobbycircuit meestal geen boodschap aan. Een derde plek op creative outputs wil nog niet zeggen dat de ambitie van de creatieve industrie gerealiseerd is. Eén winstpunt mag de sector echter bijschrijven: het belang van creativiteit voor een innovatieve kenniseconomie zit definitief tussen de oren van de opstellers van de meest toonaangevende innovatie-indices. En los van alle discussie over definities en meetwaarden, blijft de conclusie bij de nieuwste editie van de GII dat Nederland zijn flink verbeterde positie hoofdzakelijk te danken heeft aan zijn sterke creatieve outputs.
Martijn Arnoldus