Radicale vernieuwers: ‘Laboratories of hope’
Gisteravond werden de 23 Radicale vernieuwers van 2012 bekendgemaakt in een tot de nok gevuld Compagnietheater.
Gisteravond werden de 23 Radicale vernieuwers van 2012 bekendgemaakt in een tot de nok gevuld Compagnietheater, tegelijk met een speciale uitgave van Vrij Nederland met maar liefst 18 pagina’s over deze ‘non-conformisten’. De selectie is divers. Er zitten diverse ‘marktplaatsen’ tussen; platforms die verbinding tot stand brengen tussen vraag en aanbod, in wetenschap, zorg en duurzame energie. Flintwave bijvoorbeeld, waarmee wetenschappelijke projecten financiering kunnen vinden bij het grote publiek. Een aantal initiatieven richt zich op systeemverandering, zoals FairPhone, dat een eerlijk geproduceerde telefoon in de wereld wil brengen en tegelijkertijd de ethische (onfrisse) kanten van het huidige productieproces onder de aandacht brengt.
Wat je bij alle initiatieven terugziet, is de drang om te vernieuwen zonder gehinderd te zijn door starre systemen, onwrikbare conventies of tegenwind. Er wordt in deze groep niet gewacht op toestemming, opdracht of mandaat. Zonder wat voor vorm van systematische ondersteuning dan ook ging men aan de slag. Dat vergt een enorme dosis lef, doorzettingsvermogen en dwarsheid. Dat geldt overigens ook voor de overige 365 initiatieven die ditmaal buiten de selectie vielen.
Foto: Andrew B47 (CC-BY-NC-SA)
Radicale beweging
Wat je over jezelf afroept met het label ‘radicaal’ is – natuurlijk – een discussie over radicaliteit. Wat is radicaliteit? Desgevraagd vond bijvoorbeeld Marieke Hart van Thuisafgehaald zichzelf niet radicaal, maar het initiatief wel radicaal anders dan wat er al bestond. Voilà: het gaat ons om ‘radicaal vernieuwend’: andere, creatieve oplossingen voor maatschappelijke problemen. De innovatie telt, of die door radicale personen wordt bewerkstelligd is ondergeschikt. Deze 23 initiatieven zijn het topje van de ijsberg. Ze zijn onderdeel van een grotere beweging waarin er vanuit de samenleving gezocht wordt naar nieuwe oplossingen, nieuwe concepten en nieuwe vormen van samenwerking. Dit is het weefsel dat de kennissamenleving vormt. Ons kenniskapitaal in zijn meest concrete vorm. Een slim Nederland.
Wat deze beweging kenmerkt is verandering van onderop, teweeggebracht door de ‘unusual suspects’ en juist niet vanuit de grote instituties en bedrijven. Daarbij wordt maximaal gebruikgemaakt van technologie die nieuwe manieren van delen en samenwerken mogelijk maakt. In bijna alle gevallen gaat het bij deze initiatieven over het herstellen van relaties of het verhogen van de kwaliteit van relaties. Relaties tussen mensen, tussen mensen en organisaties en tussen mens en bodemschatten of natuur. Die kunnen veel beter. Repair Café, Wij Willen Zon en FairPhone zijn voorbeelden van initiatieven die deze relaties opnieuw vormgeven.
Laboratories of hope
“Het is hoopgevend dat er zoveel gebeurt.” Herman Wijffels, voorzitter van de Radicale vernieuwers-jury, benadrukte aan het eind van de avond het belang van het naar boven halen van deze initiatieven. Hij beschouwde deze initiatieven als “laboratories of hope”, experimenteerruimtes waar gewerkt wordt aan de samenleving van de toekomst. Het gaat hier namelijk niet alleen om initiatieven die proberen dingen sneller, beter of goedkoper te maken, maar het zoeken naar echt nieuwe oplossingen die gebaseerd zijn op andere waarden, andere principes en andere manieren van werken en organiseren.
Tot slot gaven de Radicale vernieuwers ons mee: “Maak het vooral leuk. Maak het tastbaar. Ga snel testen. Verbind. Onderschat nooit de kracht van mensen. Ga delen. Ga uit van eigen kracht”. Het is deze hoop, deze positiviteit en deze lichtvoetigheid die radicaal vernieuwend is.
Thijs van Exel
Chris Sigaloff
Lees over alle initiatieven op de website van Vrij Nederland.