Voorbij zoethoudertjes voor te drukke jonge zorgmedewerkers!

“Een op de acht jonge zorgmedewerkers heeft een burn-out gehad.” Het was volop in het nieuws. Het is een hele trieste, maar niet geheel verrassende conclusie uit het onderzoek van CNV Jongeren onder vierhonderd jongeren. Eerder dit jaar kreeg de gezondheidszorg al de twijfelachtige eer om de lijst van sectoren aan te voeren waar het risico op te hoge werkdruk het allergrootst is.++Zorgsector scoort slechtIn de TNO Arbobalans 2018 is te lezen dat de Gezondheidszorg slecht scoort op de werkdruk gerelateerde risicofactoren:
– Hoge taakeisen
– Lage autonomie
– Hoge emotionele belasting
Lees hier het hele rapport. Niet alleen zorgt dit voor een hoge uitstroom van medewerkers in de zorg, ook zal nieuwe aanwas zich minder snel aandienen. Vervolgens leidt dat weer tot meer werkdruk bij zorgpersoneel; een vicieuze cirkel die niet voorbehouden is aan de zorgsector alleen (denk aan het onderwijs++Onderwijs niet veel beterLees hier hoe het gesteld is met de burn-outklachten in het onderwijs.). Dat maakt het zoeken naar vernieuwende aanpakken voor dit vraagstuk des te noodzakelijker.

Inmiddels is er volop onderzoek naar de oorzaken van te hoge druk bij jongeren, of het nu gaat om werk- of prestatiedruk. Daarnaast kunnen jonge mensen steeds vaker op verschillende manieren aan de slag met druk, binnen en buiten organisaties. Ook al ontstaan er mooie bewegingen die dit vraagstuk onder de aandacht brengen en houden, er knaagt iets. Voor mijn gevoel blijft het te vaak bij zoethoudertjes. Er wordt een handboek ontwikkeld, een cursus ‘omgaan met druk’ aangeboden of advies over timemanagement gegeven. Daar waar er niets wordt gedaan, wijst men naar de personeelskrapte++PersoneelskrapteUiteraard helpt meer personeel bij het verdelen van de druk, maar dat is slechts een deel van de oplossing.. Maar waar zit dan de oplossing? Ik geloof dat de nieuwe generatie werkenden iets structureels nodig heeft. Dat vraagt iets van de werkgever, de jonge medewerker zelf en de manier waarop we hen opleidenEr wordt een handboek ontwikkeld, een cursus ‘omgaan met druk’ aangeboden of advies over timemanagement gegeven..

“Dan leer je toch gewoon nee zeggen”

Wat mij opvalt in de huidige oplossingen is dat de verantwoordelijkheid om iets te veranderen meestal bij de jonge werknemer komt te liggen. In eerste instantie lijkt daar de grootste winst te behalen, want de jonge kracht doet iets (of juist iets niet), zo wordt gedacht, waardoor hij/zij te veel druk ervaart. Echter, wanneer iemand het al te druk heeft, moeilijk nee kan zeggen of het hoofd al vol heeft, dan vormen reflectie en gedragsverandering een pittige opgave. Vaak komt die omslag in gedrag pas als het niet anders kan: wanneer iemand al thuis zit met een burn-out.

Vanuit de psychologie weten we dat gedragsverandering niet eenvoudig is, zeker als het gaat om gezond gedrag. Wil je als organisatie jonge veerkrachtige medewerkers in je personeelsbestand houden, dan zal je het gewenste gedrag zo makkelijk en aantrekkelijk mogelijk moeten maken++Gedrag beïnvloedenEen aantal suggesties vanuit de sociale psychologie: voorzieningen in de fysieke omgeving (waardoor het gewenste gedrag gestimuleerd wordt), bepaald gedrag belonen, de gewenste sociale norm zichtbaar maken. en dus je processen en werkomgeving daarop moeten inrichten. Dat begint voor een organisatie in het erkennen dat je onderdeel bent van dit vraagstukVaak komt er pas een omslag in gedrag als het niet anders kan: wanneer iemand al thuis zit met een burn-out. en dus ook deel uitmaakt van de oplossing. Fijne bijkomstigheid: een organisatie die gaat staan voor het welzijn van haar medewerkers is een aantrekkelijke werkgever. 

Recht van spreken

Het anders inrichten van werk begint bij iedereen aan tafel krijgen over wie het gaat.++JongerenparlementOp landelijke niveau zou het zojuist opgerichte Jongerenparlement dit bij uitstek kunnen organiseren. In dit geval: werkgevers, opleiders én jonge medewerkers. Waar hebben zij behoefte aan, waar liggen de kansen, hoe kunnen organisaties beter en toekomstbestendig worden ingericht? Ga het gesprek aan, bevraag en luister. En leer van de plekken waar het al wel goed gaat. In datzelfde gesprek kunnen organisaties aangeven welke vaardigheden nodig zijn om in deze tijd prettig te kunnen werken. Grote kans dat dit andere competenties zijn dan wat jongeren nu leren op school. Ik geloof dat we de tendens van meer ervaren druk onder jongeren niet los kunnen zien van hoe ze worden opgeleid.We kunnen meer ervaren druk onder jongeren niet los zien van hoe ze worden opgeleid.

Zonder onderwijs geen aanpak tegen werkdruk

De vaardigheden van morgen worden geleerd op de school van vandaag. Dat is de plek waar jonge mensen worden klaargestoomd voor het werkende leven. Op dit moment horen we steeds vaker dat daar de druk al zo hoog is dat studenten uitvallen of opgebrand aan hun eerste baan beginnen.++1 op de 3Landelijk onderzoek van de Landelijke Studentenvakbond wees uit dat ruim één op de drie studenten een verhoogde kans op een burn-out heeft. Hoe zou het onderwijs jonge mensen zo kunnen voorbereiden dat ze vol energie en veerkracht aan een baan beginnen? Internationaal en nationaal zijn veelbelovende initiatieven++Internationale inspiratieBekijk eens het World Happiness and Wellbeing Policy Report 2019. In het vierde hoofdstuk lees je hoe een Mexicaanse universiteit zijn studenten traint in academische vaardigheden, waarbij welzijn en geluk leidend zijn. te vinden waarin jongeren naast reguliere – vaak cognitieve en academische – vaardigheden ook werken aan ‘nieuwe’ vaardigheden zoals creatief denken, keuzes maken, zelfbewustzijn, mindfulness, communicatie en empathie. Inmiddels is er zoveel bekend over hoe we kunnen omgaan met druk, waarom leren we dat niet op school?Inmiddels is er zoveel bekend over hoe we kunnen omgaan met druk, waarom leren we dat niet op school?

Kom in actie voordat de zoethoudertjes bitter worden

Daarom doe ik een oproep aan alle werkgevers, (jonge) zorgprofessionals, leraren, studenten (van zorgopleidingen): kom in actie! Onderzoek samen nieuwe, structurele manieren om de te hoge druk bij jongeren aan te pakken. Het liefst zo snel mogelijk. Want de druk onder jonge mensen lijkt voorlopig alleen maar toe te nemen, de kosten hiervan lopen op en de arbeidskrapte groeit.++GelukskloofMisschien wel de keerzijde van druk: geluk. Onlangs verscheen dit CBS-rapport waarin stond dat jongeren in de afgelopen twintig jaar ongelukkiger zijn geworden. Het geluk van de 55+’er is daarentegen flink gestegen. Wie pakt deze handschoen op en denkt met me mee?

Suzanne (sg@kl.nl)