Wees brutaler en heb vertrouwen

Leraren voeren actie++Leraren voeren actieOp dinsdag 27 juni legden basisschoolleraren een uur hun werk neer uit protest tegen lage salarissen, het oplopende tekort aan geschoolde leraren en een te hoge werkdruk. Deze actie is opgeroepen door PO in Actie. om de salarissen in het basisonderwijs te verhogen en werkdruk te verlagen. Terecht als je het mij vraagt. Te hoge werkdruk in het onderwijs++Te hoge werkdrukIn 2016 bleek uit een peiling van CNV Onderwijs dat vier op de vijf leraren een te hoge werkdruk ervoeren op de basisschool. Bij het ‘Meldpunt Regeldruk PO’ kwamen in zeven weken tijd 3000 meldingen binnen over regeldruk (2016). is een veelvoorkomend probleem en leraren verdienen inderdaad meer waardering voor hun werkzaamheden. Echter, een hoger salaris en minder werkdruk wordt nu in één adem genoemd, alsof het een de oplossing is voor het ander. Ik denk juist dat scholen voor een groot deel zelf de werkdruk kunnen verminderen.

Te grote werkdruk in het onderwijs wordt grotendeels veroorzaakt door de hoeveelheid (overbodige) administratie. Als reactie op deze grote regeldruk in het onderwijs startte het ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap de pilot Operatie Regels Ruimen++Operatie Regels RuimenBekijk de projectpagina.: vijf basisscholen en een middelbare school onderzochten samen met Kennisland waar de ruimte lag om op hun school zelf administratieve taken te schrappen en regeldruk te verminderen. Gedurende het project kwam naar voren dat vooral de vereisten van externe partijen in combinatie met het meestal volgzame karakter van leraren zorgen voor regeldruk in het primair onderwijs.

Veeleisende externen

Alle basisscholen waarmee we hebben samengewerkt, gaven aan dat een groot deel van de regeldruk wordt opgelegd door de vereisten van externe partijen. Samenwerkingsverbanden – die er bijvoorbeeld zijn om scholen te ondersteunen in het aanbieden van passend onderwijs voor zorgleerlingen – blijken leraren te belasten met tijdrovende en strikte vragenlijsten, terwijl leraren de informatie die ze terugkrijgen vaak niet kunnen inzetten in de klas.

“Eén partij wil bijvoorbeeld dat we 70 vragen per leerling beantwoorden, terwijl het invullen van de vragen tijdrovend en subjectief is en onze leraren hun leerlingen vaak niet herkennen in de diagnose die de partij stelt.”
– leraar speciaal onderwijs

De meeste scholen gaven aan dat de InspectieLeraren hebben het gevoel dat ze veel administratieve taken uitvoeren omdat het moet van anderen. van het Onderwijs het liefst alles terug wil kunnen lezen in de schooladministratie, ook als ze zien dat het goed gaat op een school. Dat levert veel stress op tijdens het bezoek van een inspecteur. Ook schoolbesturen kunnen veeleisend zijn en willen bijvoorbeeld dat alle scholen binnen het schoolbestuur op dezelfde manier administreren. Dit is begrijpelijk, want zo kunnen ze het overzicht bewaren en de resultaten met elkaar vergelijken. Toch leidt het tot frustratie als het schoolbestuur niet luistert naar een school die aangeeft bepaalde administratie omslachtig en tijdrovend te vinden.

Leraren hebben dus het gevoel dat ze veel administratieve taken uitvoeren omdat het moet van anderen. Daardoor is het vaak onduidelijk wat het dLeraren durven niet het risico te nemen dat kinderen slachtoffer worden van een onvolledige administratie.oel ervan is, met als gevolg dat leraren administratieve taken tijdrovend en/of niet nuttig vinden en regeldruk ervaren.

Brave leraren

“Bij leraren lijkt een reflex te bestaan om op alle signalen te reageren en er zorg voor te dragen dat alles goed is geadministreerd. Ze durven niet het risico te nemen dat kinderen slachtoffer worden van een onvolledige administratie.”
– schoolleider

De leraren die we gesproken hebben willen allemaal dat het hun leerlingen aan niets ontbreekt. Dit heeft als gevolg dat leraren alle administratieve taken uitvoeren, zelfs als ze de taken niet nuttig, tijdrovend en/of frustrerend vinden. Daarnaast zorgt het perfectionisme van leraren ervoor dat ze veel langer dan nodig bezig zijn met hun administratie.

“We leggen het onszelf ook op: onderwijsmensen willen het graag goed doen.”
– leraar

In combinatie met de vele vereisten van externen, verandert papierwerk al gauw in een administratief monster dat leraren afleidt van hun werkelijke passie: lesgeven.Papierwerk verandert al gauw in een administratief monster dat leraren afleidt van hun werkelijke passie: lesgeven.

Even terug naar de eisen van PO in Actie. Natuurlijk zou het leraren ten goede komen als de salarissen worden verhoogd en het ministerie van OCW de oplossing heeft voor de hoge regeldruk, maar terwijl we daarop wachten kunnen scholen alvast het heft in eigen hand nemen en regeldruk waar mogelijk zelf verminderen. Dit vraagt om een andere mindset: enerzijds weer vertrouwen op de professionaliteit van de leraar en anderzijds als leraar assertiever zijn en mede bepalen welke taken nuttig zijn en welke niet.

Vertrouw op professionaliteit van de leraar

Tijdens Operatie Regels Ruimen hebben we gezien dat veel scholen zijn doorgeschoten in het vastleggen van onderwijs, terwijl de papieren werkelijkheid niet per se bijdraagt aan de kwaliteit daarvan. De eerste stap in het verminderen van regeldruk is het durven loslaten van ‘papieren bewijs’ en weer vertrouwen op de professionaliteit van de leraar. De eerste stap in het verminderen van regeldruk is het durven loslaten van ‘papieren bewijs’ en weer vertrouwen op de professionaliteit van de leraar. Hier ligt een belangrijke taak voor schoolleiders, omdat zij als leidinggevenden dat vertrouwen moeten uitstralen naar het team. Daarnaast moeten schoolleiders in samenwerkingsverbanden, en met het bestuur, de Inspectie en andere partijen blijven communiceren over wat wordt vastgelegd en wat niet.

Brutale leraren

Aansluitend is het belangrijk dat leraren kritisch kijken naar de administratieve taken die ze doenHet is belangrijk dat leraren kritisch kijken naar de administratieve taken die ze doen. en zich actief afvragen of een bepaalde taak bijdraagt aan de ontwikkeling van de leerlingen. Is dit niet het geval, dan mogen leraren best wat brutaler worden en aangeven dat ze bepaalde administratieve niet meer willen doen of anders willen inrichten. De leraren die wij hebben gesproken ervaren eigenaarschap en autonomie nadat ze met het hele team het vertrouwen hebben gekregen om samen te bepalen welke administratieve taken volgens hen nodig zijn voor goed onderwijs.

Toegegeven, regeldruk verminderen is een ingewikkeld proces, omdat het onder andere vraagt om een andere mindset. Maar het uiteindelijke doel is om nooit meer overbodige of tijdrovende administratieve taken uit te voeren en aanzienlijk minder regeldruk te ervaren. Mocht de Inspectie, een samenwerkingsverband of het schoolbestuur toch verhaal komen halen, dan kun je altijd doorverwijzen naar staatssecretaris Sander Dekker. Die zei in 2016 in een interview met Trouw:

“Als ik hoor dat leraren van hun werk houden, maar het papierwerk ze de das om doet, zeg ik altijd: doe geen dingen die niet nodig zijn. Stel er vragen over, kom in actie. Doe alleen de dingen waarvan je weet dat ze bijdragen aan goed onderwijs. Als jij er niets aan hebt en je leerlingen ook niet, dan haal je er ook geen werkplezier uit. Scholen en leerkrachten hebben veel meer vrijheid dan ze zelf denken. Sommige dingen zijn nuttig, zoals het bijhouden van wie wel of niet naar de les komt, andere dingen niet.”