Een kijkje in de Turkse ouderenzorg

Lerende dialoog over ouderenzorg in Turkije en Nederland

Voor ons project ‘A Common Challenge – two different cultural perspectives’ waren we vorige week in Ankara. Kennisland organiseert samen met de Turkse Güven Foundation een lerende dialoog++A Common ChallengeEen lerende dialoog tussen Nederland en Turkije waarmee we lessen, ideeën en mogelijke oplossingsrichtingen verzamelen voor prangende vraagstukken vanuit een ander cultureel perspectief en internationale samenwerking stimuleren. Lees meer over hoe we als samenleving goed ouder kunnen worden in een veranderende wereld en hoe we de daarmee samenhangende zorg voor ouderen moeten organiseren. In beide landen is een groep van experts opgesteld bestaande uit ouderen, mantelzorgers, zorgprofessionals, onderzoekers en beleidsmakers. Zij ontmoetten elkaar vorige week voor het eerst in het echt tijdens een study visit naar Ankara waarbij we een kijkje kregen in de Turkse ouderenzorg.

Tijdens onze study visit naar Ankara hebben we veel gezien, gedaan en gehoord. We hebben publieke en private ouderenzorginstellingen bezocht, ouderen op straat gesproken, en veel ideeën en mogelijkheden tot samenwerking uitgewisseld met de Turkse groep experts. Maar wat viel ons nou het meest op?

Een all-inclusive resort

We kregen een rondleiding door de ouderenzorgafdeling van Güven. Dit is leven in een verpleeghuis op zijn best.Dit is leven in een verpleeghuis op zijn best. Grote kamers, veel persoonlijke aandacht en alle mogelijke zorg die je nodig kan hebben om de hoek. Er worden veel sociale activiteiten georganiseerd; zo komt de kinderopvang regelmatig op bezoek en zijn er herdenkingsdagen voor overleden bewoners. Er wonen in totaal zo’n vijftig bewoners en rond elke bewoner staan meerdere zorgmedewerkers paraat. We zien veel verplegers rondlopen, maar ook een psycholoog die mentale steun biedt aan bewoners en mantelzorgers en een diëtist die ervoor zorgt dat iedereen gezond eet. Komt een bewoner uit een ander land, dan maken de koks iets herkenbaars. Niet zoals in Nederland, waar wel eens een broodje kaas wordt geserveerd aan iemand die gewend is in de middag warm te eten. Loop je het woongedeelte uit, dan heb je daar alle (medische) voorzieningen die bewoners nodig zouden kunnen hebben. Een fysiotherapeut met sportschool, een oogarts, cardioloog, noem maar op. En willen de bewoners even ontspannen? Dan lopen ze nog iets verder naar het wellnesscenter waar ze tot rust kunnen komen in een sauna of tijdens een massage.Willen de bewoners even ontspannen? Dan lopen ze naar het wellnesscenter waar ze tot rust kunnen komen in een sauna of tijdens een massage.

Voor de happy few

Het voelt te mooi om waar te zijn. En helaas is dat voor het overgrote deel van de bevolking ook zo. Want wie hier wil wonen, moet een flinke som geld neerleggen. Een verpleegkundige vertelt:

“The people that live here are mostly retired businessmen and government officials.”

Dit is een voorbeeld van een private zorginstelling, helaas alleen nog toegankelijk voor de happy few. De wens van Güven is om uiteindelijk elke oudere bewoner van Turkije te kunnen voorzien van een goede kwaliteit van leven. Op publiek vlak schiet de ouderenzorg tekort. Güven neemt een voorbeeldfunctie in en werkt nauw samen met publieke en private organisaties om oplossingen voor maatschappelijke vraagstukken in de zorg te ontwikkelen++Güven FoundationZe zitten zich in voor allerlei activiteiten op het gebied van gezondheid, onderwijs en cultuur. Bijvoorbeeld studiebeurzen voor studenten, financiële steun aan culturele en academische instituties, bewustmakingscampagnes en wetenschappelijke bijeenkomsten.
Lees meer .

Groepsfoto met o.a. mensen van KL en de Güven Foundation

Wanneer we een publieke ouderenzorginstelling bezoeken, zijn de overeenkomsten moeilijk te vinden. Het is een wereld van verschil. Geen luxe ruimtes en niet meer medewerkers dan bewoners. De ouderen die hier wonen, zitten al sinds het begin van de coronacrisis opgesloten op hun kamers. Vijftien minuten per dag is de tijd die ze krijgen om bezoek te ontvangen. Even een luchtje scheppen in de buitenlucht zit er voor hen niet in.Even een luchtje scheppen in de buitenlucht zit er voor hen niet in. Ook binnen wordt er zo goed als niks aan activiteiten of sport voor hen georganiseerd, in ieder geval niet voor de mensen die kampen met gezondheidsproblemen. Op de vraag waar ze zich dan overdag mee bezig houden, is het antwoord “liggen”, of “niks”.

Ze kunnen wel een aantal dingen bedenken die ze zouden veranderen als ze zelf manager zouden zijn. Zo worden ze verplicht elke ochtend om zes uur gewekt om op tijd voor het ontbijt wakker te zijn, een eigen keus ontbreekt hier volledig in. Dit terwijl de mensen die wij spreken stuk voor stuk liever later op zouden staan. Ook zien ze vaak hoe het personeel thee krijgt, maar krijgen ze hier zelf niks van. Wanneer we vragen of ze wel eens aangeven aan het personeel wat er zou kunnen verbeteren zijn ze duidelijk: nee. Ook een medewerkster legt ons uit dat er weinig ruimte is voor inspraak; collega’s die eerder aan de manager hebben aangegeven wat voor dingen er zouden moeten veranderen in de zorginstelling zijn vrij snel daarna ontslagen. Huidige medewerkers durven hun mond dan ook niet meer open te trekken.Medewerkers durven hun mond niet open te trekken. Er is weinig ruimte voor inspraak.

Wat tijdens onze online meetings al meerdere keren ter sprake kwam, zien we nu met eigen ogen van dichtbij. Het zijn dan misschien twee uitersten van het spectrum waar nog vele vormen van ouderenzorg tussen liggen; dit bezoek maakt wel haarfijn duidelijk dat de verschillen tussen arm en rijk groot zijn in Turkije.

‘Iedere leeftijd heeft zijn eigen schoonheid’

Helaas was het moeilijk om via zorginstellingen met ouderen zelf in gesprek te gaan vanwege corona. Dat weerhield ons er niet van om op straat zelf enkele gesprekjes aan te knopen. Zo spraken we een drietal heren van tussen de 60 en 75 die buiten met elkaar een kopje thee zaten te drinken. We kregen gelijk ook een kopje aangeboden en ze waren blij om met ons in gesprek te gaan. We vroegen ze hoe ze hun eigen ouder worden ervaren.

“Her yaşın kendi güzelliği var”, oftewel “iedere leeftijd heeft zijn eigen schoonheid”, vertelde één van de mannen vrolijk. Ze genieten nu vooral van hun rust en ontspanning. Dat geldt niet voor iedereen. We spraken ook ouderen die soms al negentig waren en nog dagelijks werken door spullen op straat te verkopen. “Dat houdt je jong”, zeiden ze. Maar of ze het doen voor hun plezier of toch vooral omdat ze het geld hard nodig hebben…