-
Heb je nog geen vragen, maar wel interesse in Gezondheid en zorg?
Samen vernieuwen.
Hans Créton (84): “We moeten ouderen vaker vragen wat ze later willen worden”
Interview met Hans Créton – Jurylid Leven Lang Leven
Margreet: “Hoewel Hans Créton (84 jaar) naar eigen zeggen niet zo van het levenslessen overdragen is – ‘wat ik nu doe is interessant, wie zit er nou te wachten op verhalen uit het verleden…’ – heeft hij mijn kijk op ouderen veranderd. Ik interview hem in zijn huis in Utrecht, waar hij samen met zijn vrouw Annemarie woont. Hoe doe je dat ‘fijn oud worden’ en welke rol vervullen ouderen in de samenleving?”
Hans: “Als je oud wordt, dan blijf je dezelfde persoon. Wij zijn gewonere mensen dan je denkt, behandel ons dan ook zo.“Als je oud wordt, dan blijf je dezelfde persoon. Wij zijn gewonere mensen dan je denkt, behandel ons dan ook zo.” De beeldvorming over ouderen wordt door de wetenschap en media negatief beïnvloed: ‘Wij zouden eenzaam zijn, star, willen niet meegaan met vernieuwingen, houden ons vast aan oude ideeën en zijn kwetsbaar’. Maar dat is onzin. Ik sta voor meer dingen open dan toen ik veertig was en ik ben veel milder in mijn oordeel. Natuurlijk, ik zit ook in de leeftijd dat sommige vrienden opeens niets meer kunnen. Twee beste vrienden van mij zijn in een verpleeghuis overleden aan de ziekte van Parkinson en Alzheimer. Je ziet dan van dichtbij wat doodgaan is.”
Je bent veel ‘op bezoek’ in een verpleeghuis geweest, zijn er dan ook elementen die volgens jou beter kunnen?
“Ik heb mijn hele leven in het onderwijs gewerkt en ik zie parallellen met het werken in de zorg. In het onderwijs wordt vaak gezegd ‘het kind moet centraal staan’. Dat is hartstikke leuk, maar als je voor een groep van dertig leerlingen staat, dan is dat verrekte lastig. Een goede leraar kan dat misschien“Ik sta voor meer dingen open dan toen ik veertig was.”, maar dat is zeker niet voor iedereen weggelegd. In de zorg speelt hetzelfde en hoor je kreten als ‘de cliënt centraal, eigen regie, focus op individuele aandacht.’ Maar als verpleegkundige ben je vaak verantwoordelijk voor een grote groep ouderen en dan is het erg lastig om dit in de praktijk te brengen. Ik heb daarom veel waardering voor zorgmedewerkers. De verbetering zit wat mij betreft in een nieuwe kijk op oud worden.”
En wat zijn volgens jou dan aspecten in de samenleving die beter kunnen als het gaat om oud worden?
“In het onlangs uitgebrachte advies van de Commissie Toekomst zorg thuiswonende ouderen++AdviesLees hier het advies van de Commissie Toekomst zorg thuiswonende ouderen onder leiding van voorzitter Wouter Bos. wordt wordt gezegd dat ouderen meer voor zichzelf en voor andere ouderen moeten zorgen. Ik denk dat dit tot op zekere hoogte waar is, maar als ouderen niet ‘goed genoeg zijn’ om mee te doen op de arbeidsmarkt, hoe moeten wij dan wel voor elkaar zorgen? Oud worden is niet alleen een vraagstuk van ouderen zelf, maar van de hele samenleving en alle generaties. “Oud worden is niet alleen een vraagstuk van ouderen zelf, maar van de hele samenleving en alle generaties.”
We moeten daarvoor op zoek gaan naar nieuwe theorieën over deze laatste levensfase. Volgens ontwikkelingspsycholoog Erikson++EriksonErikson, E.H. (1997) The life cycle completed, New York: Norton zou je in deze levensfase vooral bezig zijn met het opmaken van een levensbalans en het overdragen van ervaringen. Maar ik ben juist gefocust op wat ik nu doe. En dat zijn in de eerste plaats geen lessen voor anderen. Ik ga dan ook niet op feestjes en partijen vertellen wat ik vroeger allemaal heb gedaan. Dat is totaal irrelevant. Wat ik nu doe is boeiend en daar praat ik graag over met anderen. Je kunt van iedereen leren, jong of oud.”
Wat is voor jou fijn ouder worden?
“Voor mij is dat blijven leren en jezelf ontwikkelen. Ik lig regelmatig wakker van allerlei ideeën die ik nog wil uitwerken. Verder bridge en jeu de boules ik veel“Ik ga niet op feestjes en partijen vertellen wat ik vroeger allemaal heb gedaan. Dat is totaal irrelevant. Wat ik nu doe is boeiend!”, maar dat maakt mij niet per se gelukkig. Ik heb tot vorig jaar nog gewerkt als coachtrainer voor een politiekorps en vervolgens ben ik ook weer les gaan geven als docent wiskunde en natuurkunde op een middelbare school.”
Loopbaan: Hans heeft twaalf jaar als docent wiskunde en natuurkunde op een middelbare school gewerkt. Uiteindelijk vond hij het omgaan met leerlingen en het thema ‘orde houden’ interessanter dan het vak zelf. Vervolgens is hij als docent gaan werken bij de lerarenopleiding aan de Universiteit Utrecht. Daar is hij psychologie gaan studeren en gepromoveerd op het thema ‘ordeproblemen bij beginnende leraren’. Tot en met zijn pensioen heeft hij op de Universiteit Utrecht gewerkt. Daarnaast gaf hij tot vorig jaar coachtrainingen aan politiekorpsen.
“Voor mij draait fijn oud worden om voldoening blijven vinden. Maar wat is dat?“Voor mij draait fijn oud worden om voldoening blijven vinden. Maar wat is dat?”Uit eten of naar de bioscoop gaan zijn leuk, maar voldoening is iets doen en daar dan tevreden over zijn. Voor mij is dat me verdiepen in een onderwerp, daarover schrijven of een praatje houden voor een groep. Voldoening is belangrijk als je dertig bent, maar ook als je 84 bent kun je nog enthousiast worden over nieuwe thema’s. Nu verdiep ik mij in het thema ‘ouderen’. Wat is je toekomst als oudere en heb je die wel?”
Hoe kun je van betekenis blijven?
“Ik pleit ervoor dat ouderen langer mogen blijven werken. Bij de universiteit moest ik stoppen met werken op mijn pensioengerechtigde leeftijd, maar ik ben nooit in een gat gevallen en op zoek gegaan naar andere werkzaamheden. Mensen leven naar hun pensioen toe, maar ik denk niet dat stoppen met werken mensen gelukkiger maakt. Als je er eenmaal uit bent, dan kom je niet makkelijk terug. Ik heb onlangs gesolliciteerd bij een instituut dat zich voorstaat op het omgaan met ouderen. Toen ik niets hoorde en de organisatie belde werd ik heel behulpzaam als een slachtoffer te woord gestaan. Toen besefte ik ineens: als je als 84-jarige solliciteert, dan denken ze dat je of gek bent, of dement.“Als je als 84-jarige solliciteert, dan denken ze dat je of gek bent, of dement.” Je mag wel vrijwilliger zijn, maar niet werken. En als je toch ambities in die richting zou hebben, word je afgescheept met ‘schrijft u uw naam maar op, dan nemen we contact met u op.’ ”
“Wat mij blijft verbazen is dat wij naar ouderen kijken als ‘afgeschreven’. En ik moet eerlijk bekennen dat ik dat vroeger ook deed. Als zij mij op de universiteit destijds hadden verteld, ‘Hans je krijgt een collega van 75’, dan had ik dat raar gevonden. De wereld kijkt naar ouderen alsof ze het contact met de wereld kwijt zijn, niet meer snel kunnen denken en niet met technologie om willen gaan. Ja oké, misschien gaan een paar dingen wat minder snel, maar wezenlijk is er weinig veranderd. Ik ben nog steeds dezelfde persoon met dezelfde ervaring.”
Hoe kun je je blijven ontwikkelen?
“Er heerst een beeld dat je je niet meer ontwikkelt als je oud bent of zelfs dat je achteruit gaat. Maar jezelf blijven ontwikkelen is zó belangrijk. Wouter Bos stelt dat je van ouderen mag verwachten dat ze meer voor zichzelf en voor andere ouderen zorgen. Ouderen kunnen ontzettend van betekenis zijn, maar de mogelijkheden zijn vooral gefocust op zorg leveren. Nu lijkt het alsof je alleen maar kunt kiezen uit de opties ‘mantelzorger’ of ‘oppassen op je kleinkinderen.“Het lijkt alsof je alleen maar kunt kiezen uit de opties ‘mantelzorger’ of ‘oppassen op je kleinkinderen.”’ Waarom geen bestuursfunctie of teamleider? Of kunnen we de huidige beroepen niet wat meer aanpassen? Dat je als oud-docent, -verpleegkundige of -beleidsmedewerker bijvoorbeeld meer een coachende rol krijgt binnen een organisatie. Een buschauffeur zou mee kunnen gaan met een groepsreis in een touringcar en stratenmakers kunnen hun ervaring inzetten in de werkvoorbereiding. Dit vraagt wel om een cultuuromslag; het mogelijk maken van een nieuw carrièrepad voor ouderen. Je moet mensen al vanaf hun vijftigste stimuleren om na te denken over wat je tot je 85ste wilt gaan doen: ‘wat wil je later worden als je oud bent?’ Dit kan een verlengstuk zijn van wat je doet, maar dit kan ook iets totaal anders zijn.”
Hoe houd je je sociale leven in stand?
“Ik heb een groot sociaal netwerk, maar je krijgt weinig in het leven cadeau. Je moet er moeite voor doen. Blijf dingen organiseren of naar clubjes gaan. Ik heb bijvoorbeeld mijn hele leven fanatiek gevoetbald en ik zie veel vrijwilligers die daar week in, week uit voor het hele reilen en zeilen zorgen. Dat brengt ook een heel sociaal netwerk met zich mee. En ja, je hebt ook zoiets wat ze ‘dagbesteding’ noemen, maar ik heb de pest aan dat woord. Dat impliceert dat je als oudere passief ‘beziggehouden moet worden“Je hebt ook zoiets wat ze ‘dagbesteding’ noemen, maar ik heb de pest aan dat woord. Dat impliceert dat je als oudere passief ‘beziggehouden moet worden’.”’ in plaats van dat je zelf actief op zoek kunt gaan naar dingen die je interessant vindt.”
Heb jij een tip voor een Leven Lang Leven?
“Werk niet mee aan je eigen achteruitgang door niets te doen als je oud bent. Doe iets wat je leuk vindt. En dat geldt voor iedereen, op elk niveau. Mijn vrouw werkt weleens met bloemen en planten met een vriendin die dementeert. Daar leeft zij van op. Ook dementerenden kunnen dingen blijven doen die ze leuk vinden. Laat ze hun eigen eten koken als ze dat willen, dan brandt het maar aan. Alles wat je niet gebruikt, gaat verloren. Blijf daarom dingen doen die je moeite kosten. Van dichtbij heb ik gezien dat vrienden die oud zijn en niets meer doen, hard achteruit gaan. Ik heb helemaal geen bijzondere genen, maar ik ben actief“Ouderen kunnen veel betekenen voor de samenleving, maar je moet het wel willen.” en onderneem van alles. Heel kort door de bocht gezegd vindt de samenleving dat wij niets meer kunnen en veel ouderen vinden dat wel prima. Dit frame moet doorbroken worden. Ouderen kunnen veel betekenen voor de samenleving, maar je moet het wel willen.”
Kennisland zet met het project Leven Lang Leven een nieuwe, positieve beweging rondom fijner oud worden in gang. Een beweging die bestaat uit vernieuwers die allemaal op een innovatieve manier naar de verpleegzorg kijken, andere ideeën hebben over hoe die eruit kan zien en die ook willen uitvoeren. Deel jouw idee op www.levenlangleven.nu. Wie weet worden miljoenen mensen in Nederland gelukkiger oud door jouw idee!
