Operatie Regels Ruimen: minder administratiedruk in het onderwijs

Een zaal vol enthousiaste deelnemers

Staatssecretaris Dekker bedacht Operatie Regels Ruimen++Operatie Regels RuimenBekijk de projectpagina. om scholen te helpen bij het verminderen van regeldruk. Onder begeleiding van Kennisland hebben vijf po-scholen en één vo-school vanaf januari onderzocht waar de ruimte lag om administratieve taken te schrappen, zodat leraren weer tijd hebben voor wat ze het liefste doen: lesgeven. Zes maanden later bewijzen de scholen dat het mogelijk is, ook al blijkt het schrappen van regels een lastig proces.

De inspiratiebijeenkomst van Operatie Regels Ruimen vindt plaats op de vijftiende etage van het ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap. Onder het genot van een prachtig uitzicht over Den Haag blijkt direct dat regeldruk een bekend vraagstuk is bij de deelnemers van de bijeenkomst. Op de vraag ‘Wie van jullie ervaart regeldruk door overbodige of tijdrovende administratieve taken?’, steken vrijwel alle deelnemers hun hand op.

Vertrouwen in professionaliteit van de leraar

Riny van der Mark, bestuurder van Stichting Scholen met de Bijbel in de Betuwe en voormalig schoolleider van hervormde basisschool De Wegwijzer, bijt het spits af. Hij vindt dat we als samenleving zijn doorgeschoten“We zijn als samenleving zijn doorgeschoten in het controleren, vastleggen en ‘borgen’ van het onderwijs, terwijl de hoeveelheid administratie niet zorgt voor een betere onderwijskwaliteit.” in het controleren, vastleggen en ‘borgen’ van het onderwijs, terwijl de hoeveelheid administratie niet direct zorgt voor een betere onderwijskwaliteit. Bovendien gaat het ten koste van het werkplezier.++Werkplezier aangetastTer illustratie het verhaal van juf Anneloes: “Meestal kijkt Anneloes tevreden terug en beoordeelt ze haar werkdag met een negen. Als ze dan haar mail opent, vol met administratieve taken, neemt haar werkplezier snel af. Aan het eind van de dag waardeert ze haar werkdag nog maar met een vijf.” Daarom begon Van der Mark een aantal jaar geleden met het schrappen van administratieve taken.

Hij noemt daarbij het belang van autonomie en vertrouwen in de professionaliteit van de leraar:

“Als het niet op papier staat, gebeurt het toch.”

Volgens hem is het essentieel deze boodschap te blijven communiceren naar leraren, maar ook naar externen zoals de Inspectie van het Onderwijs, en in samenwerkingsverbanden. Overigens was het ruimen van regels voor De Wegwijzer geen gemakkelijk proces. In het onderwijs werken veel perfectionisten met de neiging om meer vast te leggen dan nodig.“In het onderwijs werken veel perfectionisten met de neiging om meer vast te leggen dan nodig.” Het duurde dan ook een jaar voordat Van der Mark het volledige team aan zijn zijde had. Met resultaat:

“Op De Wegwijzer doen we nu alleen nog maar dingen waarvan wij denken dat ze goed zijn voor ons onderwijs.”

Autonomie, werkplezier en meer gezamenlijkheid

Dat regels ruimen een lastig proces is, blijkt ook uit het vraaggesprek met de deelnemende scholen onder leiding van staatssecretaris Sander Dekker. Ingrid van Gog, leraar/intern begeleider op basisschool De Zonnebloem in Liessel, heeft een onbevredigend gevoel overgehouden aan haar deelname aan de Operatie. Zij hoopte op een overzicht van regels die direct geschrapt konden worden. In plaats daarvan moesten ze zelf het nut en de noodzaak van administratieve taken bepalen. Het team bleek veel van de taken nuttig te vinden, waardoor de regeldruk minder is afgenomen dan vooraf gehoopt.

Erwin Lippold, teamleider van basisschool De Caleidoscoop in Leeuwarden, schrijft de complexiteit toe aan de verantwoordingsdruk richting samenwerkingspartners en het schoolbestuur. Dit maakt het moeilijk om als school autonoom te handelen.“De verantwoordingsdruk richting samenwerkingspartners en het schoolbestuur maakt het moeilijk om als school autonoom te handelen.”

Annemiek de Vries, leraar op basisschool De Oversteek in Liempde, vertelt dat bij haar op school de regeldruk wel is afgenomen. Het team heeft een feestje gevierd, omdat de groepsplannen++GroepsplannenEen groepsplan bevat schriftelijke richtlijnen voor het onderwijs aan alle leerlingen in de groep. Het beschrijft de didactische en pedagogische doelen voor een periode van 8 tot 12 weken en wat de leerlingen daarvoor nodig hebben. Het beoogt een praktisch document te zijn dat de leraar ondersteunt bij het omgaan met de verschillen in de groep. zijn geschrapt. Bovendien werken ze dankzij de Operatie vanuit meer vertrouwen en autonomie van de leraar. Ook Piet Raphael, docent op het Haganum Gymnasium in Den Haag, is enthousiast over het begeleidingstraject van Kennisland. Zij hebben een onderwijsvisie bepaald die uitgaat van meer werkplezier, meer autonomie en een grotere gezamenlijkheid. Een door henzelf samengestelde onderwijscommissie gaat het komend jaar met verlaging van de werk- en regeldruk aan de slag.

Zelf regels ruimen

De deelnemers verdelen zich over vijf verschillende workshops en krijgen handvatten om op hun eigen school regels te ruimen. Onderwijsadviseur Wijnand Gijzen geeft bijvoorbeeld praktische tips om op school de groepsplannen te schrappen. Annette Bosscher (docent op het Hyperion Lyceum) laat de deelnemers ervaren hoe je met dansen en andere interactieve werkvormen het werkplezier kunt verhogen. Verder zijn er veel vragen voor Onderwijsinspecteur Jeanette Wolleswinkel. In haar workshop gaat het gesprek over het vernieuwde toezicht++Vernieuwd toezichtOp 1 augustus 2017 start de Inspectie van het Onderwijs met het vernieuwde toezicht. Bekijk de brochure..

Na de workshops komen de enthousiaste deelnemers terug in de zaal, vol met voornemens om ook op hun school onnodige werk- en regeldruk aan te pakken. Daarmee is het doel van de inspiratiebijeenkomst bereikt: een mooie afsluiting van een geslaagde Operatie, en vooral het begin van nog meer regels ruimen.