“Ouder worden zal niet gaan zoals je verwacht”

Kennisland ontwikkelde de serious game ‘Verschralen of vernieuwen’ waarmee verschillende mensen met elkaar in gesprek gaan over de toekomst van de ouderenzorg. In Stadsdorp ‘Wetering+’++StadsdorpEen netwerk van buurtgenoten die samen dingen doen en elkaar helpen wanneer dat nodig is. Zij regelen alles zoveel mogelijk zelf. speelden bewoners van de buurt het spel op uitnodiging van actief dorpslid Gerrit de Jager. We spraken hem over de ervaringen met de game. 

Met welk doel hebben jullie de game gespeeld?

“Ten eerste bewustwording: we maakten bewoners, vooral ouderen, bewust van de verschraling die er aankomt in de ouderenzorg++VerschralingMet ‘de verschraling’ bedoelen we de gevolgen van het tekort aan zorgprofessionals. Op dit moment staat het aantal openstaande vacatures in de ouderenzorg op meer dan 18.000. . Langer zelfstandig thuis wonen is het devies++DeviesDit devies komt uit het landelijk programma Wonen, Zorg en Ondersteuning voor Ouderen (WOZO): thuis als het kan, digitaal als het kan, zelf als het kan. Lees meer, en je eigen netwerk moet je daarbij ondersteunen. Verzorgenden en verpleegkundigen komen pas veel later in beeld. Waar ik tegenaan loop in het stadsdorp is dat dit onderwerp niet leuk is voor bijeenkomsten, het is vervelend. “Waarom maak ik mij er steeds zo druk om”, vragen mensen. De meesten willen gewoon leuke activiteiten; naar de film, theater, fietstochten. En dan kom ik weer met mijn gezeur over zorg. Door middel van de serious game konden we de toekomst van de ouderenzorg wel goed, en een beetje leuk, bespreken.”“Door middel van de serious game konden we de toekomst van de ouderenzorg wel goed, en een beetje leuk, bespreken.”

“Het tweede doel van de game is dat we zelf als buurtnetwerk in actie moeten komen. Het aantal ouderen neemt in deze buurt toe. We wonen hier fijn en willen zo lang mogelijk blijven. Maar dat wordt moeilijker. Onze huizen zijn bijvoorbeeld niet geschikt voor ouderen die slecht ter been zijn, denk aan de smalle, steile trappetjes. Geschikte woningen voor ouderen zijn er niet en het zorgaanbod wordt steeds minder. Als we langer in deze buurt willen blijven wonen, dan moeten we zelf de zorg organiseren. Dat houdt meer zorgen voor elkaar in, maar ook samen afspraken maken met zorgorganisaties.” 

“Als je langer zelfstandig thuis moet wonen, dan moet je dit ook met elkaar doen. Wat kan je als buurtnetwerk samen doen? Dat gesprek hebben we met elkaar gevoerd aan de hand van deze game.” 

Hoe reageerden deelnemers op de game?

“De alternatieven++KiezenIn de serious game ‘Verschralen of Vernieuwen’ doorloop je het verhaal van een persoon die ouder wordt. In situaties is er zorg en ondersteuning nodig en krijg je 4 alternatieven om uit te kiezen. Als team moet je een keuze maken. die het spel biedt zijn niet altijd aantrekkelijk. Deelnemers wilden dan geen keuze maken, of meerdere alternatieven tegelijk kiezen. Maar dat is juist wat je moet ervaren; dat er keuzes gemaakt moeten worden. En daar zit niet één keuze bij die je aantrekkelijk vindt, alleen het minst erg.”  

“De schaarste in de game hielp bij de bewustwording dat ouderenzorg verandert. En de spelers gingen nadenken over welke oplossingen ze hiervoor samen kunnen organiseren.”  “De schaarste in de game hielp bij de bewustwording dat ouderenzorg verandert. En de spelers gingen nadenken over welke oplossingen ze hiervoor samen kunnen organiseren.”  

“Een veelgehoorde reactie was “ik wil het spel spelen met andere buurtbewoners”. Dat mensen het bijvoorbeeld in hun eigen appartementencomplex met alle bewoners willen spelen. Er zat eens iemand bij die helemaal enthousiast werd. Zo had ik hem nog nooit gezien. Hij zei: 

“Hier moeten we mee aan de slag; ik ga met mijn buren praten.”  

Wat kan een buurtnetwerk doen? 

“We bespraken dat we zelf de regie moeten nemen in bijvoorbeeld het inkopen van zorg bij zorgorganisaties. Dat was al een behoorlijke stap: beseffen dat ouderenzorg en onze eigen rol anders worden en dan met elkaar in debat gaan over op welke manier.“Dat was al een behoorlijke stap: beseffen dat ouderenzorg en onze eigen rol anders worden en dan met elkaar in debat gaan over op welke manier.” Zo komt er uiteindelijk iets in beweging.” 

“De deelnemers kwamen met het idee om zelf, als buurtnetwerk, een aparte zorgorganisatie op te richten. We gaan niet afwachten totdat er niet meer genoeg verpleegkundigen en verzorgenden zijn. Maar dit is niet de enige oplossing. Want door zelf zorg in te kopen, hebben we misschien meer regie, maar is er nog steeds een tekort aan zorgprofessionals.” 

“Als we zelf de regie pakken in het inkopen van zorg, dan zullen we zorg en ondersteuning ook op een andere manier moeten organiseren++WoudenbergOok in de gemeente Woudenberg steunt KL bij het anders organiseren van zorg en ondersteuning. Lees verder. Dan moeten we het hebben over hoe we elkaar kunnen helpen en ondersteunen, zodat er minder nodig is van zorgprofessionals en zorgorganisaties.” 

Wat is hiervoor nodig, wat is jullie volgende stap?

“Het is van groot belang dat deze beweging niet van bovenaf gestuurd wordt. Want als jij vindt dat buurtbewoners zelf in beweging moeten komen om zorg en ondersteuning om hen heen te organiseren, en te investeren in preventie en zelfzorg, dan moet dat initiatief vanuit de burger zelf komen. Wanneer er alleen maar iemand langskomt, wat vragen stelt en dan acties onderneemt, dat werkt niet.” 

“Het is complex om mensen zelf in beweging te krijgen, dat vraagt een grote inzet. Iemand uit de buurt moet de boel trekken. Als ik naar mezelf kijk, ik heb er echt een dagtaak aan om dit in gang te zetten“De bewustwording in een buurt begint met een aantal keer de game spelen. Daarmee vind je de mensen die er samen in willen optrekken.” . En dat kan eigenlijk niet, ik ben zelf ook al ouder en hartpatiënt.” 

“Een vervolgstap is dat de kwartiermaker, iemand uit het buurtnetwerk zelf, hier een aantal maanden mee aan de slag gaat. Met anderen uit de buurt en eventueel met wat ondersteuning voor het benaderen van mensen, komen we tot een plan. We werken het plan uit en komen tot concrete afspraken met zorgorganisaties over zelf zorg inkopen. Wat doen we zelf en wat doen zorgorganisaties? Hiervoor hebben we een soort platform nodig en moeten we veel in contact zijn met andere buurtbewoners. Maar het belangrijkste is dat buurtbewoners de kar trekken en samen zorg en ondersteuning anders inrichten.”  

Ga dit spel spelen!

“Mijn oproep naar alle stadsdorpen en andere buurtnetwerken: ga dit spel spelen. Zet er een goede begeleider bij en voer het gesprek met elkaar. De neiging bestaat om na het spelen te denken “zo, dat hebben we ook weer gehad”. Maar dan begint het pas. De bewustwording in een buurt begint met een aantal keer de game spelen. Daarmee vind je de mensen die er samen in willen optrekken.” 

Kennisland ontwikkelt serious games om met een diverse groep betrokkenen een constructieve dialoog te kunnen voeren over een complex maatschappelijk probleem, zoals de toekomst van de ouderenzorg. De kracht van de games zit in de gelijkwaardigheid en veiligheid die deelnemers ervaren om (soms botsende) perspectieven uit te wisselen en tot nieuwe oplossingsrichtingen te komen. De game is een gespreksstarter, maar kan tegelijkertijd dienen als onderzoeksmethode of bewustwordingscampagne. We maken de serious games op maat voor elk vraagstuk.

Voor welk maatschappelijk vraagstuk zet jij een serious game in?

Lees meer