Samen invulling geven aan een smartphonevrije school

In zijn openingstoespraak benadrukte de rector dat het nieuwe smartphonebeleid ‘Thuis of in de kluis’ erop gericht is het leerklimaat op school te verbeteren: een veilige en stimulerende leeromgeving voor alle leerlingen én voor de collega’s die voor de klas staan. Het besluit om een smartphonevrije school te worden, is niet over één nacht ijs gegaan. In toenemende mate ervaart de school dat de constante aanwezigheid van smartphones in de klas en de rest van de school verstorend werkt. Het lastige is dat de smartphone zo’n groot onderdeel is geworden van ons leven. Sterker nog, jongeren van nu kennen zelfs geen schoolomgeving zónder smartphone. 

Het besluit om een smartphonevrije school te worden leidt dan ook tot wisselende reacties. Voordat de bijeenkomsten plaatsvonden, ging Kennisland++Thuis of in de kluisLees meer op de projectpagina. in gesprek met leerlingen, ouders en medewerkers om zoveel mogelijk reacties op te halen. Een kleine greep eruit: 

“Waarom maken we niet gewoon strengere regels tijdens de lessen in plaats van meteen een heel verbod?” – leerling

“Ik vind dit niet de juiste methode, de smartphone is onderdeel van deze tijd en we moeten jongeren juist leren ermee om te gaan.” – ouder

“Het telefoongebruik loopt de spuigaten uit; kinderen hebben ons nodig om de balans te vinden.” – medewerker

“Hoe vind ik mijn vrienden in de pauze en tussenuren? Moet ik dan door de hele school naar ze gaan zoeken?” – leerling

“Mijn kind moet buiten haar lessen om bereikbaar zijn voor het gezin en familie zonder tussenkomst van derden.” – ouder

“Hoe gaan we om met andere apparaten, zoals laptops, iPads en smartwatches?” – medewerker

Om de smartphonevrije schoolEr is bewust gekozen voor een open aanpak, samen met alle betrokkenen. Want niet alles ligt vast en niet alles zal helemaal klaar zijn op 1 september. tot een succes te maken is het belangrijk om ruimte te geven aan de verschillende perspectieven die er zijn en zorgen weg te nemen. Er is nog geen kant-en-klare routebeschrijving naar smartphonevrij en er is geen landelijk beleid om op te varen. Het Amstelveen College ziet dan ook een actieve rol voor leerlingen, ouders en medewerkers in het veranderingsproces. Onderweg pakken we samen nieuwe uitdagingen op, blijven we met elkaar in gesprek en sturen we bij waar nodig. Er is bewust gekozen voor deze open aanpak, want niet alles ligt vast en niet alles zal helemaal klaar zijn op 1 september. De bijeenkomsten waren de eerste stap om gezamenlijk invulling te geven aan het smartphonevrijbeleid. 

Een nieuwe digitale cultuur op school

In een interactief programma wisselden in totaal zo’n tweehonderd betrokkenen standpunten en ideeën uit, en kwam een breed scala aan voorstellen op tafel. Het programma bestond uit drie onderdelen: 

• Interactief theater: wat levert het op als we een paar uur per dag vrij kunnen zijn van onze smartphones? En waarom voelt het voor sommige mensen als vrijheid en voor anderen niet? 
• Expositie: inzicht in wat leerlingen, ouders, medewerkers én de wetenschap zeggen over smartphonevrij. 
• World Café: samen oplossingen bedenken over bestaande zorgen. Hoe gaan we bijvoorbeeld om met last-minute roosterwijzigingen? En hoe kunnen leerlingen, ouders en medewerkers elkaar bereiken in geval van nood? 

Oplossingen die naar boven kwamen, varieerden van speciale telefoonkluisjes en heldere roosterinformatieborden in de school, meer sport- en spelfaciliteiten, zoals een spellenbibliotheek of een open gymzaal tijdens de pauzes, tot een uitgebreid activiteitenprogramma en stilteruimtes.Oplossingen die naar boven kwamen, varieerden van speciale telefoonkluisjes en heldere roosterinformatieborden in de school, meer sport- en spelfaciliteiten, zoals een spellenbibliotheek of een open gymzaal tijdens de pauzes, tot een uitgebreid activiteitenprogramma en stilteruimtes. Behalve de praktische maatregelen zal er ook een cultuuromslag moeten komen. Waarom is het belangrijk? Wat is een gezonde digitale balans? Er moet ruimte zijn voor aanpassingen en uitzonderingen. Met de inbreng van de bijeenkomsten kan het Amstelveen College concrete invulling geven aan het smartphonevrijbeleid en een nieuwe digitale cultuur op school. 

Een veelgehoorde vraag was: ‘Hoe gaat het eraan toe op andere scholen++VoorlopersEen aantal scholen nam al eerder maatregelen, zoals het Alfrinkcollege in Deurne. Als onderdeel van onderwijsverbetering besloten ze daar in 2020 de school volledig smartphonevrij te maken. ‘Thuis of in de kluis’ is het motto. Leerlingen mogen geen telefoon zichtbaar hebben binnen het schoolgebouw. Wanneer ze de school ’s ochtends binnenkomen, moet de telefoon meteen de kluis in en die mag er pas weer uit op het einde van de dag, wanneer ze weer naar huis gaan. Lees meer waar ze al een smartphonebeleid hebben ingevoerd?’ Een groepje leerlingen gaat daarom de komende tijd op onderzoek uit en maakt hierover een reportage op drie of vier scholen in het land.

Nog voor de zomervakantie zal het Amstelveen College laten zien welke concrete maatregelen er genomen worden om het nieuwe schooljaar goed – en smartphonevrij – van start te kunnen gaan. 

Inspiratie en verdieping

Er is ontzettend veel materiaal beschikbaar over smartphonegebruik en de impact daarvan. Voor de bijeenkomsten en gesprekken met alle betrokkenen maakten we een selectie. Zo lieten we onder andere deze video’s zien:

Hieronder zie je nog meer lees-, kijk-, en luistertips voor meer verdieping en achtergronden rondom smartphones op school:

• Dossier Kennisnet: Schoolbeleid voor smartphones 
• Dossier VO-raad: Smartphonebeleid
• Webinar Kennisnet & VO-raad: Smartphonebeleid
• Petitie Erik Ex: Maak van de school een telefoonvrije plek
• Boek Hans Schnitzler: Kleine filosofie van de digitale onthouding
• Podcast NPO 1: Altijd aan
• Podcast The Ezra Klein Show: The Teen Mental Health Crisis, Part 1 & Part 2
• Debat Tweede Kamer: Mobieltjes in de klas
• Kennisdossier Trimbos: Digitale balans
• Blog Ritzo ten Cate: 86 Tips voor gezond smartphonegebruik op school en in de klas

Heb je aanvullingen op onze tips, vragen naar aanleiding van deze tussentijdse update of wil je meer weten over onze aanpak en meedenken? Stuur een bericht naar Fabienne via fr@kl.nl