Terugblik Out of Office #11 ‘De Nederlander’

In tijden van grote migratiestromen en aanslagen van staatloze partijen als IS, wordt de roep om nationale grenzen beter te beschermen steeds luider. We zien een terugkerende hang naar geborgenheid en veiligheid, maar ook naar nationale tradities en een afgebakende nationale identiteit als reactie op angst voor ‘de ander’. Dat sentiment zien we in bijvoorbeeld de overwinning van Trump in de Verenigde Staten en de nationalistische tendensen in de huidige Franse verkiezingen. Ook in Nederland lijkt er behoefte aan het (opnieuw) definiëren van wie ‘wij, Nederlanders’ zijn.

Wie is een Nederlander? Wanneer ben je een Nederlander? En misschien nog belangrijker, waarom zijn wij Nederlanders? Kennisland staat voor een inclusieve samenleving met gelijke kansen voor iedereen. Maar hoe inclusief is dat ‘wij’ eigenlijk?Kennisland staat voor een inclusieve samenleving met gelijke kansen voor iedereen. Maar hoe inclusief is dat ‘wij’ eigenlijk? Tijdens de elfde editie van de Out of Office zijn we onder het genot van een drankje en een portie Hollandse bitterballen in gesprek gegaan met Babs Gons, Tofik Dibi, kunstcollectief The One Day Collective en het publiek over wat ‘Nederlands zijn’ is, of zou moeten zijn.

“Je weet toch wat ik bedoel”

Babs Gons is schrijver/performer en maakt ondere andere met de Vurige Harten Club++De Vurige Harten ClubDe Vurige Harten Club is een club van podiumartiesten in steeds wisselende samenstellingen. Ze maken korte krachtige performances, recht uit het hart, rondom allerlei themas’s, voor verschillende ruimtes en gelegenheden. Altijd uit het hart. Met vuur! theater. Samen met twee medespelers van de Vurige Harten Club probeert Babs met het stuk ‘Je weet toch wat ik bedoel’ bewustzijn te creëren over alledaagse praktische vormen van racisme. In het stuk worden opmerkingen gemaakt die laten zien dat iemand je anders vindt, zoals:

“Mensen met jouw cultuur, jullie lachen altijd zo hard. Je weet wat ik bedoel.”  

“Maar waar kom jij eigenlijk vandaan? Nee ik bedoel niet Rotterdam; waar kom je écht vandaan? Je weet wat ik bedoel.”

“Jij voelt niet als een ander, niet als een buitenlander, niet als een allochtoon. Ik bedoel het niet verkeerd, je weet wat ik bedoel.”

 

De video van het optreden“Maar waar kom jij eigenlijk vandaan? Nee ik bedoel niet Rotterdam; waar kom je écht vandaan?” van de Vurige Harten Club brengt gevoelens van herkenning teweeg in het publiek. Iemand vertelt:

“Ik kan je vertellen dat als ik elke keer een euro zou krijgen wanneer iemand aan mijn afrokapsel zou zitten, dan zou ik jullie allemaal mee op vakantie kunnen nemen. Al bedoelen mensen het niet zo, het is niet fijn.”

Anderen vinden het lastig te begrijpen dat dit soort dingen echt gebeuren. Babs vertelt dat het juist die vele, kleine, alledaagse dingen zijn die erop wijzen dat iemand anders is.

“Juist die onbewuste vanzelfsprekende dingen zijn moeilijk om te veranderen, moeilijker nog dan de grote racistische mechanismen. Het zijn die alledaagse dingen die een hekje kunnen vormen tussen jou en de andere wereld.”

De opening in het racismedebat in Nederland zit hem in met elkaar in gesprek gaan++Wit is ook een kleurBekijk ook de documentaire ‘Wit is ook een kleur’ van Sunny Bergman., in het met elkaar bewust worden van de effecten van de slavernijgeschiedenis en het bestaan van andere vormen van alledaags, praktisch racisme en in het af en toe openlijk toegeven dat je fout zit.

Niemand is zwart of wit

Het tijdelijk kunstcollectief The One Day Collective++The One Day CollectiveThe One Day Collective is een tijdelijk kunstcollectief, altijd onder leiding van Eline Janssen, dat steeds uit andere kunstenaars bestaat. Artiesten van verschillende disciplines komen samen en krijgen twaalf uur de tijd om een kunstwerk te maken rondom een thema dat ze die dag voorgelegd krijgen., bestaande uit Eline Janssen en Eef Veldkamp, heeft twaalf uur de tijd gehad om een kunstwerk te maken rondom het thema ‘de Nederlandse identiteit’. Ze nodigden het publiek uit om buiten een minuut stil te zijn voor de Nederlandse identiteit. Onder begeleiding van een saxofonist wordt de Nederlandse vlag met een uitgeknipte witte strook gestreken. In de zaal hangen vlaggen, die symbool staan voor verschillende nationale identiteiten. Alle witte en zwarte stukken zijn eruit geknipt.In de zaal hangen vlaggen, die symbool staan voor verschillende nationale identiteiten. Alle witte en zwarte stukken zijn eruit geknipt. De kunstenaars leggen uit dat er bij discriminatie altijd in zwart en wit wordt gepraat. Maar in de realiteit is niemand zo zwart als grafiet of daadwerkelijk wit. Onze huidskleuren liggen juist in het gezamenlijke gebied tussen de contrasten. De herziene edities van de nationale vlaggen staan symbool voor een fluïde identiteit zonder contrasten. De kunstenaars geven met het werk ruimte voor herinterpretatie. Wat zou jij doen met de nieuwe ruimte in de Nederlandse vlag?

Nederlanderschap voor niet-witte Nederlanders  

Ex-politicus van GroenLinks Tofik Dibi betreedt het podium van Spring House om te spreken over de (on)voorwaardelijkheid van Nederlanderschap++Ik alleen in de klasBekijk meer ervaringen van niet-witte Nederlanders op het gebied van de (on)voorwaardelijkheid van Nederlanderschap in de film ‘Ik alleen in de klas’ van Karin Junger. voor niet-witte Nederlanders. Hij groeide op in Vlissingen en vond het als kind vervelend dat de kinderen in zijn klas verjaardagen, Sinterklaas en Kerst op een andere manier vierden dan zijn familie. Tofik was zich er heel bewust van dat hij anders was dan de meeste andere kinderen uit Vlissingen. Zijn vader benadrukte regelmatig dat zij zich dienden te voegen naar de Nederlandse maatstaven:

“Wees niet stout, we moeten ons aan hun regels houden, anders worden we weggestuurd.”

Hij dacht als kind: ‘Als ik langzaam probeer te doen wat alle andere kinderen uit Vlissingen doen, dan word ik vanzelf een Nederlander.’‘Als ik langzaam probeer te doen wat alle andere kinderen uit Vlissingen doen, dan word ik vanzelf een Nederlander.’ – Tofik Dibi (als kind) Zo droeg hij zijn vader op om, als er kinderen bij hem thuis kwamen spelen, patat te bakken – iets wat hem typisch Nederlands leek.

Tofik Dibi

Inmiddels is Tofik er achtergekomen dat het al dan niet geaccepteerd worden door een gemeenschap wordt bepaald door de mening van de meerderheid. Je wordt pas geaccepteerd als Nederlander, wanneer je je aansluit bij de opvattingen van die meerderheid. In dat opzicht is het Nederlanderschap helemaal geen onvoorwaardelijk gegeven.Je wordt pas geaccepteerd als Nederlander, wanneer je je aansluit bij de opvattingen van die meerderheid. In dat opzicht is het Nederlanderschap helemaal geen onvoorwaardelijk, gegeven. Ook al word je als niet-witte Nederlander niet altijd geaccepteerd als Nederlander, het is wel belangrijk om te laten blijken dat jij je wél als Nederlander identificeert. Bovendien heeft Tofik, aan de hand van zijn ervaringen in de politiek, geconstateerd dat diegenen die het hoogst opgeven over waar de Nederlandse identiteit aan moet voldoen, zelf vaak niet voldoen aan die graadmeter.

#1woord

De afgelopen tijd lijkt er ook in de politiek – en met name tijdens de afgelopen Nederlandse verkiezingen – behoefte te zijn aan het bediscussiëren en definiëren++Identiteit en debatZie ook het Trouw-artikel ‘De Nederlandse identiteit beheerst alle politieke debatten’. van het concept ‘de Nederlandse identiteit’. Wie hoort er thuis in Nederland? Wie is er vertegenwoordigd in de politiek? Hoe willen we als inclusieve samenleving met elkaar omgaan? Babs Gons presenteert samen met singer-songdichter Mirte Hartland een muzikaal kunstwerk dat zij maakten op basis van alle input van de #1woord-campagne. Met #1woord, een gezamenlijk initiatief van Spring House en Dropstuff, riepen we iedereen op om in de aanloop naar de verkiezingen via social media een woord te delen dat hij/zij belangrijk vond bij die verkiezingen en daarna. Om iedereen te stimuleren om na te denken over de toekomst, met elkaar in gesprek te gaan en natuurlijk op 15 maart te gaan stemmen. Want soms zeg je meer met één woord dan met duizend.

“Soms is het enige wat je nodig hebt, dat je iemand ontmoet op het juiste moment met het juiste woord. Eén woord dat stof doet opwaaien, één woord dat respect uitstraalt, één woord dat soms alles even stillegt. Het juiste woord op het juiste moment. Dat je iemand ontmoet op het juiste moment met het juiste woord. Eén woord dat zegt dat het oké is. Eén woord zegt soms meer dan één woord.”  

Let op: de Out of Office van 2 juni komt te vervallen! Wil je steeds een seintje als er weer een Out of Office aankomt? Laat het ons weten.

Bekijk hieronder de foto’s van Out of Office #11 gemaakt door Menno van Winden: