Terugblik Out of Office #7: ‘Gelijke kansen in het Onderwijs’

Begin dit jaar publiceerde de Onderwijsinspectie het jaarverslag ‘De Staat van het Onderwijs’. Belangrijke conclusie: kinderen met een vergelijkbare intelligentie krijgen niet altijd dezelfde kansen in het onderwijs. ‘Thuissituatie, inkomen en opleidingsniveau van ouders spelen een rol, bijvoorbeeld bij het geven van een schooladvies, ondanks eenzelfde Cito-score’++OnderschattingDit artikel vertelt het verhaal van jeugdvrienden Nordin Ghouddani en Thomas Rijsman. Zij zijn nu allebei sportjournalist maar hebben hun droombaan via heel andere routes bereikt. Dit wijten ze aan hun schooladvies. Rijsman: “Het is het zoveelste bewijs dat sommige kinderen achtergesteld worden.”. Leerlingen worden op grond van deze kenmerken, die niet met hun intellectuele capaciteit te maken hebben, als ‘kansrijk’ of ‘kansarm’ gezien.

Ouders ontmoeten ouders

Een volle zaal in Spring House luistert aandachtig naar Mustapha Khaddari, adjunct-directeur op de J.P. Coenschool, een brede buurtschool middenin de multiculturele Indische buurt in Amsterdam. Waar de J.P. Coenschool zo’n tien jaar geleden nog een school was met bijna 100% leerlingen van niet-Westerse afkomst, is het nu een gemengde school waar leerlingen met verschillende culturele en sociaal-economische achtergronden samenkomen. Een sturende vraag voor Mustapha was daarbij:

“Hoe kunnen we van verschillende groepen leerlingen en ouders een hechte groep maken?”.

Een belangrijk middel om dat doel te bereiken is volgens hem ‘Ouders ontmoeten ouders’++Ouders ontmoeten oudersLees hoe het idee voor ‘Ouders ontmoeten ouders’ ontstond in dit verhaal door Mustapha Khaddari. geweest, waarbij ouders samenkomen op de school, samen eten en samen in gesprek gaan over onderwerpen op school.

Volgens Mustapha bieden“Elke school is uniek en heeft zijn eigen populatie. Maar een ding is belangrijk voor iedereen: betrokken ouders. En dat is niet vanzelfsprekend.” de ‘Ouders ontmoeten ouders’-avonden ouders de gelegenheid om over hun achtergrond te vertellen, om de belangrijke informatie te krijgen waar sommige ouders minder makkelijk toegang toe hebben, en om met elkaar inhoudelijke discussies te voeren over een variëteit aan onderwerpen. Zo leren de ouders elkaar kennen en raken ze verbonden met de school. Mustapha:

“Elke school is uniek en heeft zijn eigen populatie. Maar een ding is belangrijk voor iedereen: betrokken ouders. En dat is niet vanzelfsprekend.”

Het cruciale moment om dit voor elkaar te krijgen is volgens Khaddari het intakegesprek. Op dit moment, waarop de ouders voor de eerste keer (van het jaar) naar school komen, kunnen wederzijdse verwachtingen worden uitgesproken: wat verwacht de school qua ouderbetrokkenheid? En wat kunnen de ouders verwachten van de school? Mustapha:

“Je durven open te stellen voor ouders, ouders mee laten denken, mee laten beslissen; daar heb je als school veel profijt van.”

Door in te spelen op de ouders, ruimte te bieden voor hun diversiteit, en ervoor te zorgen dat zij hun kinderen zo goed mogelijk kunnen ondersteunen, probeert Khaddari vanuit de school gelijke kansen te creëren voor alle leerlingen.

Persoonsvorming, socialiseren en kwalificeren

Saskia Grotenhuis is directeur van de Open Schoolgemeenschap Bijlmer (OSB), waar leerlingen de“Het draait niet alleen om kwalificeren, maar ook om persoonsvorming en socialiseren. En waar leer je deze dingen beter dan in een klas met verschillende niveaus en achtergronden van leerlingen, door samen op te groeien?” eerste twee jaar in een brede, heterogene brugklas zitten. Vmbo-, havo- en vwo-leerlingen volgen samen onderwijs onder de slogan: ‘Met hoofd, hart en handen’++OSBIn dit artikel van de Groene Amsterdammer in april dit jaar wordt een doordeweekse dag op de OSB geschetst. Over stereotypen, samen opgroeien, en burgerschap in elke les. . Volgens Saskia heeft het onderwijs drie taken, die niet allemaal gefocust zijn op werken met je hoofd. Er ligt nog te veel nadruk op werken met je hoofd, terwijl het volgens Saskia niet alleen draait om kwalificeren, maar ook om persoonsvorming en socialiseren. En waar leer je deze dingen beter dan in een klas met verschillende niveaus en achtergronden van leerlingen, door samen op te groeien? Saskia:

“Natuurlijk haal je je diploma, maar samen opgroeien en aandacht voor hoofd, hart én handen is wat ons bijzonder maakt, en wat de OSB volgens een van onze leerlingen een ‘omfietsschool’ maakt”.

Juist die aandacht is volgens Saskia nodig in een steeds meer gesegregeerde samenleving. Saskia:

“Veel mensen zijn ervan overtuigd dat het beter is en toch zijn we doodsbenauwd om die kinderen samen naar school te laten gaan”.

Velen vinden het samen onderwijzen van vmbo’ers en vwo’ers in een brede brugklas risicovol. De angst bestaat dat vwo’ers afglijden, niet genoeg aandacht krijgen in de klas en niet genoeg worden uitgedaagd. Saskia ziet hiervoor een grote verantwoordelijkheid bij bestuurders: het is noodzakelijk dat zij samen zorgen voor een goed onderwijsaanbod. Nu werkt in onderwijsland iedereen autonoom en word je volgens haar als bestuurder niet aangesproken op beslissingen die segregatie in de hand werken. Saskia:

“Als ik morgen het vwo eruit gooi, is er niemand die daar wat van zegt. Terwijl we samen moeten kijken wat Amsterdam als stad nodig heeft.”

Hoop en lessen voor positieve ontwikkelingen

Het publiek mengt zich in de discussie en spreekt de hoop uit voor meer diversiteit op Nederlandse scholen en stelt dat we het daarbij niet alleen moeten hebben over onderwijsniveaus. Gelijke kansen in het onderwijs gaat niet alleen over diversiteit op school qua niveau van de leerling, maar ook over diversiteit qua cultuur en etniciteit.Gelijke kansen in het onderwijs gaat niet alleen over diversiteit op school qua niveau van de leerling, maar ook over diversiteit qua cultuur en etniciteit. “Je kiest als ouder voor een witte school of een totaal zwarte school. Er is bijna geen tussenweg mogelijk.” En: “Je ontwikkelen betekent met alle culturen in aanraking komen. Ik hoop van harte dat het een positieve ontwikkeling blijkt te zijn.” Wat het publiek kan doen om positieve ontwikkelingen en meer kansengelijkheid in het onderwijs te stimuleren? Daar hebben Mustapha en Saskia wel een antwoord op: betrek de ouders van leerlingen, vanaf het eerste moment op school. En start het gesprek. Spreek elkaar aan om ervoor te zorgen dat scholen beter en sterker worden. De verantwoordelijkheid voor gelijke kansen in het onderwijs ligt bij het onderwijs zelf.