Terugblik Out of Office #16 ‘Sociaal ondernemers: tussen wal en schip?’

Terwijl sociaal ondernemen in Nederland steeds meer terrein wint, staan sociaal ondernemers nog altijd voor grote uitdagingen. In de ruimte tussen markt en gesubsidieerde sector, tussen onderneming en instelling, blijkt het lastig om je positie als sociaal ondernemer te handhaven. Tijdens onze maandelijkse discussie op vrijdagmiddag gingen we in gesprek met experts en ervaringsdeskundigen over het versterken van de positie van sociaal ondernemers.

De namiddag begint met een artistieke interventie van Saskia Stolz en Denise Kuenen van Power of Art House. Zij namen de spagaat waarin sociaal ondernemers zich bevinden als uitgangspunt voor hun kunstwerk en toverden speciaal voor de Out of Office geitenwollen sokken om++Geitenwollen sokkenMet het kunstwerk steken Saskia Stolz en Denise Kuenen de draak met het geitenwollensokkenimago van sociaal ondernemers. Tegelijkertijd verbeelden de sokken de discrepantie tussen sociaal en commercieel bezig zijn. tot echte statement pieces, zoals een paar sokken met leren bandjes en een paar met parels. In hun eigen werk staan de kunstenaars ook regelmatig voor uitdagingen die te maken hebben met het lastige tussengebied waarin sociaal ondernemers zich bevindenPower of Art House nam de spagaat waarin sociaal ondernemers zich bevinden als uitgangspunt voor hun kunstwerk en toverden geitenwollen sokken om tot statement pieces.. Zo vertelt Saskia Stolz dat zij laatst langsging bij het subsidieloket van de gemeente Amsterdam om te vertellen dat Power of Art House zelfstandig is geworden en geen subsidie meer nodig heeft. Ze verwachtte met open armen ontvangen te worden, maar kreeg te horen:

“Je denkt toch niet dat we blij zijn met mensen zoals jij?”

Saskia Stolz kreeg te horen dat ‘mensen zoals zij’ altijd op zoek zijn naar wat wel en niet mogelijk is en waar de grenzen liggen van bepaalde regels en aanpakken. En dat kan niet altijd op goedkeuring rekenen van de gemeente.

.@PowerofArtHouse doet een artistieke interventie en pimpt #geitenwollensokken. Hoeveel betaal jij voor deze exemplaren? pic.twitter.com/iPqI6darTO

— Kennisland (@Kennisland) January 26, 2018

 Don’t be an entrepreneur, be a systems changer

Volgens Joost Beunderman van het Londense ontwerp- en strategiebureau Zero zero hadden we kunnen zien aankomen dat sociaal ondernemers tussen wal en schip++Sociale VraagstukkenIn het stuk ‘Sociaal ondernemen in het sociaal domein is lastiger dan het lijkt‘ van Marieke Hart en Marianne Dagevos dat verscheen op Sociale Vraagstukken stellen zij dat je positie lastig te handhaven is als je je ergens bevindt tussen de markt en publieke sector. Met name als het gaat om de samenwerking met partners als gemeenten en welzijnsinstellingen. Het stuk vormde de aanleiding voor Out of Office #16. zouden belanden. Hij stelt dat veel sociaal ondernemers te snel naar een verdienmodel zoeken bij hun idee. Joost Beunderman stelt dat veel sociaal ondernemers te snel naar een verdienmodel zoeken bij hun idee. In plaats daarvan zouden ze meer tijd moeten besteden aan de vraag wat de beste manier is om een bepaalde verandering teweeg te brengen:

“Don’t be an entrepreneur, be a systems changer.”

Als voorbeeld gaf Joost Beunderman de aanpak die Impact Hub Birmingham, een platform ter versterking en versnelling van maatschappelijke organisaties en ondernemingen in de Britse stad dat hij mede vormgaf, hanteert als het gaat om verandering realiseren. “Het gesprek wordt er aangegaan met hoog en laag, van beleidsmakers tot burgers en is gericht op het uiteindelijke doel dat men wil bereiken.” Zo’n open aanpak geeft volgens Joost Beunderman ruimte om verschillende manieren om een doel te bereiken te overwegen. Soms blijkt dat de vorm van de onderneming niet het meest doeltreffend is. Hij vraagt zich dan ook af: “In hoeverre is het etiket ‘ondernemer’ behulpzaam?”

Joost Beunderman

Joost Beunderman aan het woord tijdens Out of Office #16.

Kleine stapjes

Stefan Panhuijsen van Social Enterprise NL is het eens met de systems change-benadering van Joost Beunderman, maar vindt dat er ook veel goeds te zeggen valt over sociaal ondernemers die “gewoon beginnen”. Als je gewoon begint kom je volgens hem namelijk vanzelf (nog meer) dingen tegen die toe zijn aan verandering.Er valt veel goeds te zeggen over sociaal ondernemers die “gewoon beginnen”. Als je gewoon begint kom je volgens Stefan Panhuijsen vanzelf meer dingen tegen die toe zijn aan verandering. In die zin is meer tijd besteden aan de vraag hoe je institutionele veranderingen teweegbrengt voordat je aanvangt met je project minder zinvol.

Sociaal ondernemers Nout Kooij en Sam van Til van vanPlestik, een initiatief uit Amsterdam-Noord dat met 3D-printers plastic afval transformeert tot meubels en andere objecten, herkennen zichzelf in zowel het verhaal van Joost Beunderman als dat van Stefan Panhuijsen. Zij startten vanPlestik omdat zij iets wilden doen aan het wereldwijde plasticafvalprobleem. Maar om daar dagelijks mee bezig te kunnen zijn moet er geld verdiend worden. Om hun ideaal daarbij niet uit het oog te verliezen gaan zij stapje voor stapje te werk. Tegen de adviezen van sommige experts in.

Zo vertelt Nout over een rollenspel tijdens een workshop van Amsterdammers, Maak je Stad!++Amsterdammers, Maak je Stad!Dit is een programma waarin wij samen met de gemeente Amsterdam, Pakhuis de Zwijger en Waag Society stadmakers ondersteunen die werken aan een gezonde en talentvolle stad. vanPlestik is een van de deelnemende initiatieven. Lees hier meer. waarin hij een pitch improviseerde tegenover ondernemer en Nationale Energiecommissaris Ruud Koornstra, die investeerder speelde. Nout Kooij vertelde Ruud Koornstra dat hij 50.000 euro nodig had voor vanPlestik. Ruud Koornstra spoorde hem daarop aan om veel meer te vragen dan dat: 500.000 euro. Dan kun je volgens hem snel opschalen en meteen met grote partijen als Ikea in zee. Toch hield Nout Kooij vast aan het idee van kleine stapjes. Zo blijft vanPlestik in staat om bij elke stap te bedenken of het de juiste weg is om hun beoogde impact te bereiken.

Krachten bundelen

Vanuit het publiek stelt stadmaker Frank Alsema de vraag hoe we een beweging kunnen creëren van sociaal ondernemers die zich inzet voor duurzame meervoudige waardecreatie++Duurzame meervoudige waardecreatieDuurzame meervoudige waardecreatie draait om het creëren van andere waarden dan enkel economische, zoals maatschappelijke en ecologische waarde.. De sprekers hebben geen kant-en-klaar antwoord op deze vraag, maar zijn zeker voor zo’n beweging, evenals het aanwezige publiek. Kennislands Nora van der Linden plaatst de vraag in de context van de participatiesamenleving en voegt eraan toe dat duurzame meervoudige waardecreatie voorheen een taak was van de overheid. Volgens haar nemen sociaal ondernemers deze taak steeds meer op zich. Er is duidelijk behoefte aan een beweging die systeemveranderingen teweeg kan brengen en langdurige waardecreatie najaagt. Er is duidelijk behoefte aan een beweging die systeemveranderingen teweeg kan brengen en langdurige waardecreatie najaagt. Om die beweging vorm te geven is er daadkracht nodig van sociaal ondernemers, maar vooral ook ruimte bij gemeenten en instituties als grote zorg- of kennisinstellingen.

Kennisland ondersteunt en zet zich in voor de versterking van sociaal ondernemers met programma’s als Radicale Vernieuwers en Amsterdammers, Maak je Stad!. Wil je meer informatie of heb je een idee voor een nieuwe samenwerking? Neem contact op.

Wil je een seintje als er weer een Out of Office aankomt? Laat dan hier je gegevens achter.

Bekijk hier alle foto’s van Out of Office #16: