Het Beroepsbeeld Leraar is klaar!

Bij Kennisland geloven we dat goed onderwijs alleen kan met een sterke beroepsgroep. Daarom vinden we dat leraren en docenten mee moeten kunnen bouwen aan het onderwijs zelf én aan het onderwijssysteem. Toen de lerarenorganisaties (AOb, CNV Onderwijs, FvOv, BVMBO en Platform VVVO) bij ons aanklopten met de opdracht++Lees meerOp de website van het Beroepsbeeld Leraar vind je meer informatie. om tot een Beroepsbeeld Leraar++AanleidingIn 2019 vroeg toenmalig minister van Onderwijs Ingrid van Engelshoven aan Merel van Vroonhoven om als onafhankelijk aanjager advies te geven over de aanpak van het lerarentekort. In haar rapport ‘Samen Sterk voor elk Kind’, stelde Van Vroonhoven dat een gedeeld beroepsbeeld dat de afzonderlijke onderwijssectoren overstijgt, ontbrak. te komen, pakten we die handschoen graag op. We ontwikkelden en begeleidden het proces om tot een gezamenlijk gemaakt en gedragen beroepsbeeld voor én door leraren te komen.

Zesduizend leraren bouwden mee aan dit beroepsbeeld

Zesduizend leraren deden meeLeg het eigenaarschap van goed onderwijs bij onderwijsprofessionals. aan inspiratiesessies, verdiepingsbijeenkomsten en vulden verhalen en enquêtes in. We haalden hiermee een enorme rijkdom aan ervaringen, verhalen en inzichten op. De gesprekken met en tussen leraren over hun beroep waren ontroerend en diepgaand. Soms ontstond er wrijving over waar het beroep nu eigenlijk over gaat. Deze spanning geeft juist glans aan het beroepsbeeld en zorgt voor een scherper beeld van wat het beroep inhoudt. Soms waren de gesprekken en ontmoetingen tussen verschillende leraren op zichzelf net zo waardevol als het resultaat ervan.

Tijdens het hele traject was er een denktank bestaande uit 14 leraren++DenktankMaak kennis met de leden van de Denktank Beroepsbeeld Leraar. uit heel Nederland die samen met ons de opgehaalde data duidde en beoordeelde wat een volgende stap in het onderzoek moest zijn. Zo kregen leraren zelf een prominente rol als onderzoeker en procesbewaker.Leraren hadden in dit proces een prominente rol als onderzoeker en procesbewaker.

“Supertof dat ik hier een onderdeel van mocht zijn. Ik zal de inspirerende, soms uitdagende, kritische, maar zeer gepassioneerde gesprekken missen. Wat mij betreft mogen er meer van zulke denktanks komen!” – Nadia Alj, docent en lid van de Denktank Beroepsbeeld Leraar

Vaak geven verhalen uit de praktijk een veel completer beeld van de werkelijkheid dan cijfers.

Het beroepsbeeld benadrukt wat leraren gemeen hebben

“Aan het begin van het proces kon ik me niet voorstellen dat we één beroepsbeeld van de leraar konden maken voor alle onderwijssectoren, want we zijn zo verschillend. Ik was sceptisch. Maar ik ben aangenaam verrast, er ligt nu een beroepsbeeld waar ik mijzelf volledig in herken, het kan dus toch!” – Leraar

Het beroepsbeeld benadrukt wat leraren gemeen hebben. Het gaat over de kern van het beroep: de passie voor onderwijs, de betrokkenheid bij de ontwikkeling van elke leerling en het creëren van een veilige en stimulerende leeromgeving. De uitdagingen en de voldoening die het beroep met zich meebrengt komen voorbij, net als de cruciale rol die leraren spelen in onze samenleving. Het beroepsbeeld beschrijft de essentie van het leraarschap, wat de leraar nodig heeft om kerntaken goed uit te voeren, hoe de leraar zich kan ontwikkelen en wat de verschillen tussen onderwijssectoren zijn. Het beschrijft de essentie van het leraarschap, wat de leraar nodig heeft om kerntaken goed uit te voeren, hoe de leraar zich kan ontwikkelen en wat de verschillen tussen onderwijssectoren zijn.

Lesgeven in de klas moet weer centraal komen te staan

Een door leraren beschreven en gedragen beroepsbeeld is belangrijk omdat leraren hiermee meer regie krijgen over hun eigen vak. Het beroepsbeeld beschrijft dat lesgeven in de klas de kern van het vak is: kennis en vaardigheden overbrengen, leerlingen begeleiden en klassenmanagement. Leraren pleiten ervoor dat de kern van het vak weer centraal komt te staan. Zowel bij het formuleren van doelen en ontwikkelmogelijkheden als bij het opleiden van leraren. Het Beroepsbeeld Leraar helpt daarnaast om een realistisch en aantrekkelijk beeld van het leraarschap over te brengen op potentiële nieuwe leraren. En dat is hard nodig.

“De mooiste momenten als leerkracht beleef ik als ik samen met de leerlingen het onderwijs maak. Wanneer ze geboeid luisteren naar de verhalen voor een project over oorlog en vrede. Wanneer een leerling heel hard nadenkt over sommen en stapje voor stapje dichter bij het antwoord komt. Wanneer ik gesprekken met groep 8-leerlingen voer over hoe het op de middelbare school gaat zijn. Dat zijn de pareltjes van ons beroep. Als leerkracht kunnen we dagelijks het verschil maken, al is het maar voor één persoon.” – Leraar

Leraren Wim Caspers, John Brewster en Ineke Wenting presenteren het Beroepsbeeld Leraar aan DG Inge Vossenaar / Fotograaf: Eveline van Egdom

Een realistisch en helder beeld van het vak leraar

Leraren hebben een betekenisvol beroep en zijn ontzettend belangrijk voor onze samenleving. Toch zijn er steeds minder mensen die leraar willen worden. Door de jaren heen is het imago van het werken in het onderwijs en het beroep van leraar veranderd. Berichtgeving over hoge werkdruk en gebrek aan autonomie en beperkte professionele ruimte, draagt daar niet aan bij. Het Beroepsbeeld Leraar geeft aanknopingspunten om te werken aan de aantrekkelijkheid van het beroep leraar.Het Beroepsbeeld Leraar geeft aanknopingspunten om te werken aan de aantrekkelijkheid van het beroep leraar.

“Ik ben heel erg blij dat dit er ligt, want we hebben het Beroepsbeeld Leraar heel hard nodig. Zonder het beroepsbeeld is de start van heel veel processen, die we beleidsmatig en niet beleidsmatig te doorlopen hebben, niet goed mogelijk. We moeten het beroepsbeeld levend houden. Zodat de leraar voldoende positie heeft, maar ook zodat men kan zien dat het echt een professie is.” – Inge Vossenaar, DG Funderend Onderwijs

Verantwoording, proces en aanbevelingen

In deze rapportage beschrijven we de verschillende onderdelen en activiteiten van het doorlopen proces, de methodische verantwoording en – niet onbelangrijk – de geleerde lessen. Je vind de thema’s en spanningen die uit de data naar voren kwamen, zoals dat leraren tijdsdruk ervaren, dat er nog te weinig ruimte ervaren wordt voor professionele ontwikkeling en dat er taken zijn die eigenlijk niet bij het beroep horen.

6.000 leraren bouwden mee aan het Beroepsbeeld Leraar.

We doen aanbevelingen aan leraren, lerarenorganisaties, opleiders, werkgevers en overheidsinstanties voor acties of vervolgonderzoekWe doen aanbevelingen aan leraren, lerarenorganisaties, opleiders, werkgevers en overheidsinstanties voor acties of vervolgonderzoek. die kunnen bijdragen aan de verbetering van de aantrekkelijkheid van het beroep leraar.

Oproep aan leraren: blijf met elkaar praten!

Het onderwijs, dus ook het beroep van leraar, is altijd in ontwikkeling. Tegen de leraren zeggen we daarom: blijf met elkaar praten over hoe je als beroepsgroep de rol van de leraar in het onderwijs vormgeeft en beschermt. Leraren lijken het gewend te zijn om met elkaar over hun leerlingen te praten, maar minder over elkaars vaardigheden en professionele ontwikkeling als beroepsgroep. Terwijl dat juist bijdraagt aan de eigen professionaliteit en die van de schoolomgeving. Het Beroepsbeeld Leraar helpt enorm om dit gesprek te voeren.