-
Heb je nog geen vragen, maar wel interesse in Overheid in transitie?
Samen vernieuwen.
Gemeentebeleid: hoe werkt dat? (infographic)
Hoe wordt gemeentebeleid gemaakt, en hoe kunnen burgers hier invloed op uitoefenen? En nog belangrijker: hoe zou dit proces beter kunnen? Sinds de decentralisatie van een aantal zorgtaken (jeugdzorg, werk en inkomen en zorg aan langdurig zieken en ouderen) van het Rijk naar gemeentes, zijn deze vragen over lokale democratie steeds belangrijker geworden. Om deze vragen goed te kunnen beantwoorden moet er aan de ene kant goede, toegankelijke kennis beschikbaar zijn over hoe beleid nu wordt gemaakt, en aan de andere kant moet er geëxperimenteerd worden met nieuwe, toekomstige vormen van beleid maken en uitvoeren samen met inwoners. Maar hoe? Het antwoord op deze vraag zoeken we samen met jongeren uit in het project jongLAB++jongLAB NijmegenjongLAB is een social lab opgezet door Kennisland en de gemeente Nijmegen om nieuwe initiatieven te ontwikkelen om (ontmoedigde) jongeren en het systeem dat hen zou moeten helpen dichter bij elkaar te brengen. Hoe is het om goed jong te zijn in Nijmegen, en hoe kan het beter? Lees meer in Nijmegen!
Eenvoudige en toegankelijke kennis over beleidsmakerij niet beschikbaar
Toen we ons in het project jongLAB afvroegen ‘Hoe wordt gemeentebeleid gemaakt?’++Dwalen door het beleidsbosLees de blog van jongLAB ‘Dwalen door het beleidsbos’ over hoe moeilijk het is om het beleidsproces te doorgronden als buitenstaander., deden we wat de gemiddelde Nederlander wellicht ook zou doen: zoeken via Google op ‘beleid maken + gemeente’. We stuitten meteen op probleem 1: er is veel kennis beschikbaar, maar de teksten zijn ingewikkeld en ontoegankelijk. Probleem 2: de bijbehorende plaatjes zijn saaie, slecht vormgegeven schema’s die weergeven hoe beleid op papier werkt. Probleem 3 is echter het belangrijkste: er ontbreekt heldere kennis over hoe en door wie beleid precies gemaakt wordt in gemeentes, en hoe je daar als burger zelf invloed op kunt uitoefenen.Er ontbreekt heldere kennis over hoe en door wie beleid precies gemaakt wordt in gemeentes, en hoe je daar als burger zelf invloed op kunt uitoefenen.
Een infographic maken met feedback van eindgebruikers
Om de drie problemen tegelijk op te lossen heeft Kennisland met het jongLAB-team in samenwerking met social designer Lisa Hu een infographic gemaakt over hoe gemeentebeleid nu eigenlijk werkt. De infographic laat in begrijpelijke taal en heldere vormgeving zien wie een rol spelen in het agenderen, ontwikkelen, uitvoeren en evalueren van beleid in de gemeente, en hoe je daar zelf als burger invloed op kunt uitoefenen. De infographic kan gebruikt worden door burgers, ambtenaren en professionals om zich te informeren over het maken en uitvoeren van beleid in gemeentes.
De infographic is op een bijzondere manier tot stand gekomen: in een serie van zeven feedbacksessies++FeedbackgesprekLees meer over zo’n feedbackgesprek in de blog ‘Uit de Black Box’ van het project jongLAB. in Nijmegen met jongeren, een wethouder, een wijkmanager, gemeentebeleidsmakers en -uitvoerders, jongerenwerkprofessionals en een bestuurswetenschapper heeft social designer Lisa Hu op een iteratieve manier een infographic gecreëerd: door te tekenen, te testen en daarop feedback te ontvangen, maakte Lisa samen met het jongLAB-team zeven versies van de infographic tot ze de juiste te pakken had.
Experimenteren met nieuwe vormen van beleid maken
Nu we beter begrijpen hoe het beleidsproces werkt in gemeentes, leert het jongLAB-team aan de hand van verhalen van burgers, politici, beleidsambtenaren en professionals ook waar het huidige proces verbeterd zou kunnen worden. Hoe kunnen samenleving en overheid elkaar makkelijker en beter vinden?Hoe kunnen samenleving en overheid elkaar makkelijker en beter vinden? Een aantal ideeën:
- Het maakt uit wie kennis mag produceren voor het beleidsproces. Zijn het experts, onderzoekers, politici, burgers of uitvoerdersorganisaties? Welke belangen en posities hebben zij? Wat voor soort kennisbronnen (Google, statistieken, rapporten, onderzoeken, verhalen, ervaringen?) gebruiken zij om hun keuzes te onderbouwen, en wie heeft die kennis gemaakt?
- Het maakt uit wanneer deze kennis wordt ingezet. Is de kennis van politici++Het verhaal van ZenoLees bijvoorbeeld het verhaal van Zeno die zich niet gerepresenteerd voelt door het huidige politieke en economische systeem. wel representatief genoeg voor iedereen in de samenleving om mee te kunnen starten in het beleidsproces? Zouden we het beleidsproces ook kunnen starten bij de uitvoerdersorganisaties, of zelfs bij de evaluatie van beleid, met burgers?++EvaluatieOnderzoeker en schrijver Krijn van Beek schreef een pleidooi voor een creatiever ontwerpproces voor beleid maken dat begint bij de vragen van stakeholders. Er is wereldwijd een beweging van vooruitstrevende beleidsmakers, onderzoekers en vernieuwers. Zie het onderzoek van Nesta over i-teams.
- Het maakt uit wie beleid mag evalueren met wie. Beleidsevaluaties zijn belangrijk, maar het lijkt een vrij ondoorzichtig en onduidelijk proces, uitgevoerd door ambtenaren, onderzoekers of organisaties (en niet door burgers). Kijken we bij beleidsevaluaties wel voldoende naar de mensen die tussen wal en schip++Het verhaal van NinoLees bijvoorbeeld het verhaal van Nino die graag naar school wil blijven gaan maar diep in de schulden zit. zijn gevallen? Zij lijken namelijk geneigd niet meer te participeren in het systeem dat in hun ogen heeft gefaald.
- Het maakt uit waar het beleidsproces plaatsvindt en door wie het beleidsproces wordt georganiseerd. Een politieke avond, wijkraden, adviesraden: aan al deze mogelijkheden zit een werkcultuur vast die niet voor iedereen even geschikt of open is. Er is veel tekst, moeilijk taalgebruik, er zijn niet-uitnodigende ruimtes, veel overleg achter gesloten deuren, rapporten en notulen, met veel sprekers, tafels en stoelen. Hoe kan dit beleidsproces meer ‘open’ plaatsvinden en tegemoetkomen aan andere dialoog- en overlegculturen? En waar vindt het plaats? Misschien wel op straat, op school, in parken en in cafés.
Zelf experimenteren? Download de workshopposter!
In jongLAB experimenteren we met het ontwerpen van een nieuw beleidsproces. Hoe ziet een subsidieaanvraagformulier eruit als het zou zijn ontworpen door jongeren, hoe wordt er besloten over subsidies als burgers deelnemen in de beslisprocedure? Maar ondertussen kun je zelf ook op onderzoek uit! Hoe zou jij samen met bewoners, ambtenaren, professionals, ondernemers of onderzoekers beleid willen maken in jouw gemeente?Hoe zou jij samen met bewoners, ambtenaren, professionals, ondernemers of onderzoekers beleid willen maken in jouw gemeente? Welke rol heb je zelf? Download de infographic en workshopcanvas en organiseer zelf een workshop met je collega’s of in de klas! De bijbehorende workshopvragen zijn:
- Waarom wordt beleid volgens jou gemaakt? Schrijf op voor wie of wat volgens jou beleid gemaakt wordt.
- Wie zouden samen beleid kunnen maken in de toekomst? Denk na over wie beleid zou kunnen maken en beschrijf ieders rol.
- Hoe ziet een nieuw of beter beleidsproces eruit? Wat moet er jou volgens jou veranderen? Teken het nieuwe beleidsproces. Denk aan: wie hebben invloed? Wanneer hebben zij invloed?
- Hoe wil jij zelf invloed uitoefenen in het beleidsproces? Beschrijf jouw eigen rol en bespreek met elkaar wat er moet veranderen om deze nieuwe rol goed te kunnen uitoefenen. Waar zou je vandaag nog mee beginnen?
Download de infographic ‘Gemeentebeleid: hoe werkt dat?’ (PDF). Je kunt de poster eventueel in zijn geheel uit (laten) printen op A2- of A3-formaat of in vier delen op A4-formaat.
Download de Workshopcanvas (A4 PDF) voor workshops over nieuwe vormen van beleidmaken.